ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΤΙΝΩΝ ΣΥΜΒΟΛΑ ΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΝ ΕΠΙ ΤΗΣ ΣΥΝΑΞΕΩΣ ΤΕΛΟΥΜΕΝΑ ΚΑΘΕΣΤΗΚΕ
πως σοφωτερος γινεται λαβων αφορμην ὁ σοφος και δικαιος γνους προσθησει του δεχεσθαι κατα την θειαν παροιμιαν σαφως αυτος παντων μοι τιμιωτατε κατ αυτην εδειξας την πειραν εργῳ διδαξας ὁπερ ὁ θειος σοφως ὑπαινισσεται λογος ἁπαξ γαρ ακουσας μου κατ επιδρομην επιτομως ὡς οἱον τε ην αφηγουμενου τα αλλῳ τινι μεγαλῳ γεροντι και οντως τα θεια σοφῳ περι τε της ἁγιας εκκλησιας και της εν αυτῃ επιτελουμενης ἁγιας συναξεως καλως τε και μυσικως θεωρηθεντα και ὡς ενην μαλιστα διδασκαλικως απῄτεις με κατεπειγων εξαυτης εγγραφον σοι ποιεισθαι την τουτων διηγησιν ληθης φαρμακον και βοηθειαν μνημης εχειν το γραμμα βεβουλημενος φυσικως τον χρονον εχουσης φασκων δαμαζοντα και ανεπαισθητως δια ληθης των εναποκειμενων καλων συλᾳν τε και αφανιζειν παντελως τους τυπους και τας εικονας δυναμενον και δια τουτο παντως δεομενης του ανακαινιζοντος τροπου καθ ὁν ἡ του λογου δυναμις δια παντος ακμαζουσα συντηρειν πεφυκε την μνημην απαθη και αμειωτον ὁσον δε του ἁπλως ακουειν το και διαμονην ακαθαιρετον των ακουσθεντων επιζητειν εστι σοφωτερον επισταται παντως πας ὁ και μικρον ευγενειας λογικης επιμελουμενος και μη παντη της προς τον λογον οικειοτητος ὑπαρχων αλλοτριος καγω μεν ωκνουν παρα την αρχην του λογου (ειρησεται γαρ ταληθες) την ὑποθεσιν παραιτουμενος ου τῳ μη θελειν ὑμιν ηγαπημενοι παντι τροπῳ διδοναι κατα δυναμιν το καταθυμιον αλλα το μητε της εναγουσης προς τουτο τους αξιους μετειληφεναι χαριτος μητε μην πειραν εχειν της προς το λεγειν δυναμεως τε και τριβης ιδιωτειᾳ συντεθραμμενος και λογων τεχνικων παντελως αμυητος ὑπαρχων των εν μονῃ τῃ προφορᾳ την χαριν εχοντων οἱς οἱ πολλοι μαλιστα χαιρουσι τῃ ακοῃ την ἡδονην περιγραφοντες καν ει μηδεν των τιμιων δια βαθους πολλακις εχοιεν και το κυρωτερον ειπειν και αληθεστερον δεδοικεναι μη καθυβρισειν τῃ ευτελειᾳ του ἡμετερου λογου την εκεινου του μακαριου ανδρος περι των θειων ὑψηγοριαν τε και νοησιν ὁμως δι ουν ὑστερον τῃ βιᾳ της αγαπης ειξας της παντων ισχυροτερας εδεξαμην ἑκων το επιταγμα γελασθαι μαλλον επ αυθαδειᾳ τε και απαιδευσιᾳ δι ευπειθειαν παρα των μεμψιμοιρων ἑλομενος η ὑμιν δια της αναβολης εν παντι καλῳ μη συμπροθυμεισθαι βουλεσθαι νομισθηναι την περι του πως ειπειν μεριμναν τῳ θεῳ επιῤριψας τῳ μονῳ θαυματουργῳ και διδασκοντι μεν ανθρωπον γνωσιν τρανουντι δε γλωσσαν μογιλαλων και τοις αποροις πορον επινοουντι και εγειροντι μεν απο γης πτωχον απο δε κοπριας ανυψουντι πενητα του σαρκικου λεγω φρονηματος και της δυσωδους των παθων ιλυος τον φτωχον τῳ πνευματι η τον κακιας πτωχευοντα και της κατ αυτην πενομενον ἑξεως η τουναντιον και τον ετι τῳ νομῳ της σαρκος και τοις παθεσιν ενεχομενον και δια τουτο της κατ αρετην και γνωσιν πτωχευοντα και πενομενον χαριτος αλλ επειδη τῳ παναγιῳ και οντως θεοφαντορι διονυσιῳ τῳ αρεοπαγιτῃ εν τῃ περι της εκκλησιαστικης ἱεραρχιας πραγματειᾳ και τα κατα την ἱεραν της ἁγιας συναξεως τελετην αξιως της αυτου μεγαλονοιας τεθεωρηται συμβολα ιστεον ὡς ου τα αυτα νυν ὁ λογος διεξερχεται ουτε δια των αυτων εκεινῳ προερχεται τολμηρον γαρ και αυθαδες και απονοιας εγγυς εγχειρειν τοις εκεινου πειρασθαι τον μητε χωρειν αυτον η νοειν δυναμενον και ὡς ιδια προκομιζειν τα ενθεως εκεινῳ μονῳ δια του πνευματος φανερωθεντα μυστηρια αλλ ὁσα και αλλοις ὡς ληπτα παρ αυτου φιλανθρωπως βουλησει θεου παρελειφθη προς εκθεσιν και γυμνασιαν της αυτων εκεινων περι τα θεια κατα την εφεσιν ἑξεως και δι ὡν συμμετρως αυτοις ἡ παμφαης των τελουμενων ακτις κατανοουμενη καθισταται γνωριμος και προς ἑαυτην κατεχει τῳ ποθῳ περιληφθεντας ἱνα μη παντελως οἱ μετ αυτον ωσιν αργοι την πασαν του χρονου της παρουσης ζωης ἡμεραν ουκ εχοντες τον προς την θειαν εκεινην αμπελουργιαν μισθουμενον λογον τον ὑπερ της πνευματικης εργασιας του πνευματικου αμπελωνος το συλωθεν κατ αρχας ὑπο του πονηρου δι απατης κατα την της εντολης παραβασιν πνευματικον της θειας και βασιλικωτατης εικονος δηναριον αποδιδοντα ου παντα δε τα τῳ μακαριῳ γεροντι μυστικως θεωρηθεντα λεγειν καθεξης επαγγελλομαι ουδ αυτα τα λεγομενα ὡς ενοηθη τε παρ εκεινου και ελεγθη εκεινος γαρ προς το φιλοσοφος ειναι και πασης παιδειας διδασκαλος δι αρετης περιουσιαν και της περι τα θεια χρονιωτερας τε και επιστημονικωτερας τριβης και φιλοπονιας των της ὑλης δεσμων και των κατ αυτην φαντασιων ελευθερον ἑαυτον καταστησας τον τε νουν εικοτως ειχε ταις θειας αυγαις περιλαμπομενον και δια τουτο δυναμενον ευθεως ὁρᾳν τα τοις πολλοις μη ὁρωμενα και τον λογον ἑρμηνευτην ακριβεστατον των νοηθεντων και εσοπτρου δικην ὑπ ουδεμιας κηλιδος παθων εμποδιζομενον ακραιφνως τα αλλοις μητε νοηθηναι δυναμενα και φερειν και λεγειν ισχυοντα ὡς δυνασθαι τους ακροατας ὁλον μεν τῳ λογῳ τον νουν ὁρᾳν εποχουμενον ὁλα δε ὁλῳ τῳ νῳ καθαρως εμφαινεσθαι τα νοηθεντα και δια της του λογου μεσιτειας αυτοις διαπορθμευομενα δεξασθαι αλλ ὁσα δια μνημης τε φερω και ὡς νοειν αμυδρως και λεγειν αμυδροτερον δυναμαι πλην ευσεβως χαριτι του τα εσκοτισμενα φωτιζοντος θεου μηδε γαρ οιεσθαι δειν ὑμας ὑπολαμβανω δικαιως κρινειν ειδοτας αλλως με νοειν η λεγειν δυνασθαι η ὡς νοειν και λεγειν δυναμαι και ἡ ανωθεν χαρις ενδιδωσιν οικειως της αναλογουσης μοι προνοουμενης δυναμεως καν ὁ παραδους μαλιστα και διδαξας εστιν ὑψηλοτατος επει το τα ισα ζητειν παρα των μη ισων την αρετην και την γνωσιν ου ποῤρω μοι δοκει τυγχανειν των δειξειν πειρωμενων τῳ ἡλιῳ κατα το ισον την σεληνην φωτιζουσαν και τα μη παντη ταυτα συμβαινειν αλληλοις κατα παντα δυνασθαι βιαζομενων ὁπερ αμηχανον και αδυνατον ἡγεισθω δε θεος των λεγομενων τε και νοουμενων ὁ μονος νους των νοουντων και νοουμενων και λογος των λεγοντων και λεγομενων και ζωη των ζωντων και ζοουμενων και πασι παντα και ων και γινομενος δι αυτα τα οντα και γινομενα δι ἑαυτον δε ουδεν κατ ουδενα τροπον ουδαμως ουτε ων ουτε γινομενος των ἁ τι των οντων εστι και γινομενων οἱα μηδενι το παραπαν των οντων φυσικως συντασσομενος και δια τουτο το μη ειναι μαλλον δια το ὑπερειναι ὡς οικειοτερον επ αυτου λεγομενον προσιεμενος δει γαρ ειπερ ὡς αληθως το γνωναι διαφοραν θεου και κτισματων εστιν αναγκαιον ἡμιν θεσιν ειναι του ὑπεροντος την των οντων αφαιρεσιν και την των οντων θεσιν ειναι του ὑπεροντος αφαιρεσιν και αμφω περι τον αυτον κυριως θεωρεισθαι τας προσηγοριας και μηδεμιαν κυριως δυνασθαι το ειναι φημι και μη ειναι αμφω μεν κυριως ὡς της μεν του ειναι του θεου κατ αιτιαν των οντων θετικης της δε καθ ὑπεροχην αιτιας του ειναι πασης των οντων αφαιρετικης και μηδε μιαν κυριως παλιν ὡς ουδεμιας την κατ ουσιαν αυτην και φυσιν του τι ειναι του ζητουμενου θεσιν παριστωσης ὡ γαρ μηδεν το συνολον φυσικως κατ αιτιαν συνεζευκται η ον η μη ον τουτῳ ουδεν των οντων και λεγομενων ουδε των μη οντων και μη λεγομενων εικοτως εστιν εγγυς Ἁπλην γαρ και αγνωστον και πασιν αβατον εχει την ὑπαρξιν και παντελως ανερμηνευτον και πασης καταφασεως τε και αποφασεως ουσαν επεκεινα και ταυτα μεν περι τουτων επι δε την προκειμενην του λογου ὑποθεσιν ελθωμεν
την τοινυν ἁγιαν εκκλησιαν κατα πρωτην θεωριας επιβολην τυπον και εικονα θεου φερειν ελεγεν ὁ μακαριος γερων εκεινος ὡς την αυτην αυτῳ κατα μιμησιν και τυπον ενεργειαν εχουσαν ὡσπερ γαρ ὁ θεος παντα τῃ απειρῳ δυναμει ποιησας και εις το ειναι παραγαγων συνεχει και συναγει και περιγραφει και αλληλοις και ἑαυτῳ προνοητικως ενδιασφιγγει τα τε νοητα και τα αισθητα και περι ἑαυτον ὡς αιτιαν και αρχην και τελος παντα περικρατων τα κατα την φυσιν αλληλων διεστηκοτα κατα μιαν την προς αυτον ὡς αρχην σχεσεως δυναμιν αλληλοις συννενευκοτα ποιει καθ ἡν εις ταυτοτητα κινησεως τε και ὑπαρξεως αδιαφθορον και ασυγχυτον αγεται τα παντα προς ουδεν ουδενος των οντων προηγουμενως κατα φυσεως διαφοραν η κινησεως στασιαζοντος τε και διαιρουμενου παντων πασι κατα την μιαν της μονης αρχης και αιτιας αδιαλυτον σχεσιν τε και φρουραν αφυρτως συμπεφυκοτων την πασας τε και επι πασι κατα την ἑκαστου των οντων φυσιν θεωρουμενας ιδικας σχεσεις καταργουσαν τε και επικαλυπτουσαν ου τῳ φθειρειν αυτας και αναιρειν και μη ειναι ποιειν αλλα τῳ νικᾳν και ὑπερφαινεσθαι ὡσπερ ὁλοτης μερων η και αυτης αιτια της ὁλοτητος επιφαινομενη καθ ἡν ἡ τε ὁλοτης αυτη και τα της ὁλοτητος μερη φαινεσθαι τε και ειναι πεφυκεν ὡς ὁλην εχοντα την αιτιαν ἑαυτων ὑπερλαμπουσαν και ὡσπερ ἡλιος ὑπερφανεις αστερων και φυσιν και δυναμιν οὑτω την αυτων ὡς αιτιατων αιτιαν καλυπτουσαν ὑπαρξιν πεφυκε γαρ ὡσπερ εκ της ὁλοτητος τα μερη οὑτω δε κακ της αιτιας τα αιτιατα και ειναι κυριως και γνωριζεσθαι και την ἑαυτων σχολαζουσαν εχειν ιδιοτητα ἡνικα της προς την αιτιαν αναφορας περιληφθεντα ποιωθῃ δι ὁλου κατα την μιαν ὡς ειρηται της προς αυτην σχεσεως δυναμιν παντα γαρ εν πασιν ων ὁ απειροις μετροις ὑπερ παντα θεος μονωτατος τοις καθαροις την διανοιαν ὁραθησεται ἡνικα ὁ νους τους των οντων θεωρητικως αναλεγομενος λογους εις αυτον καταληξει τον θεον ὡς αιτιαν και αρχην και τελος της των ὁλων παραγωγης και γενεσεως και πυθμενα της παντων περιοχης αδιαστατον κατα τον αυτον τροπον και ἡ ἁγια του θεου εκκλησια τα αυτα τῳ θεῳ περι ἡμας ὡς αρχετυπῳ εικων ενεργουσα δειχθησεται πολλων γαρ οντων και απειρων αριθμῳ σχεδον ανδρων τε και γυναικων και παιδων γενει και ειδει και εθνεσι και γλωσσαις και βιοις και ἡλικιαις και γνωμαις και τεχναις και τροποις και ηθεσι και επιτηδευμασιν επιστημαις τε αυ και αξιωμασι και τυχαις και χαρακτηρσι και ἑξεσιν αλληλων διῃρημενων τε και πλειστον διαφεροντων των εις αυτην γιγνομενων και ὑπ αυτης αναγεννωμενων τε και αναδημιουργουμενων τῳ πνευματι μιαν πασι κατα το ισον διδωσι και χαριζεται θειαν μορφην και προσηγοριαν το απο χριστου και ειναι και ονομαζεσθαι και μιαν την κατα πιστιν ἁπλην τε και αμερη και αδιαιρετον σχεσιν την τας πολλας και αμυθητους περι ἑκαστον ουσας διαφορας ουδ ὁτι καν εισι συγχωρουσαν γνωριζεσθαι δια την των παντων εις αυτην καθολικην αναφοραν και συνελευσιν καθ ἡν ουδεις το παραπαν ουδεν ἑαυτῳ του κοινου διωρισμενος εστι παντων συμπεφυκοτων αλληλοις και συνημμενων κατα την μιαν ἁπλην τε και αδιαιρετον της πιστεως χαριν και δυναμιν ην γαρ παντων φησιν ἡ καρδια και ἡ ψυχη μια ὡς εκ διαφορων μελων σωμα ἑν και ειναι και ὁρασθαι και αυτου χριστου της αληθινης ἡμων κεφαλης οντως αξιον εν ᾡ φησιν ὁ θειος αποστολος ουκ εστιν αρρεν ουδε θηλυ ουτε ιουδαιος ουτε ἑλλην ουτε περιτομη ουτε ακροβυστια ουτε βαρβαρος ουτε σκυθης ουτε δουλος ουτε ελευθερος αλλα παντα και εν πασιν αυτος ὁ παντα κατα μιαν ἁπλην της αγαθοτητος απειροσοφον δυναμιν ἑαυτῳ περικλειων ὡσπερ κεντρον ευθειων τινων εξημμενων αυτου κατα μιαν ἁπλην και ἑνιαιαν αιτιαν και δυναμιν τας αρχας των οντων τοις περασιν ουκ εων συναφιστασθαι κυκλῳ περιγραφων αυτων τας εκστασεις και προς ἑαυτον αγων τους των οντων και ὑπ αυτου γενομενων διορισμους ἱνα μη αλληλων πανταπασιν αλλοτρια ᾗ και εχθρα τα του ἑνος κτισματα και ποιηματα ουκ εχοντα περι τι και ὁποι το φιλον τι και ειρηνικον και ταυτον προς αλληλα δειξωσι και κινδυνευσῃ αυτοις και αυτο το ειναι εις το μη ον μεταπεσειν του θεου χωριζομενον εικων μεν ουν εστι του θεου καθως ειρηται ἡ ἁγια εκκλησια ὡς την αυτην τῳ θεῳ περι τους πιστους ενεργουσα ἑνωσιν καν διαφοροι τοις ιδιωμασι και εκ διαφορων και τοπων και τροπων οἱ κατ αυτην δια της πιστεως ἑνοποιουμενοι τυχωσιν οντες ἡν περι τας ουσιας των οντων ασυγχυτως αυτος ενεργειν πεφυκεν ὁ θεος το περι αυτας διαφορον ὡς δεδεικται τῃ προς ἑαυτον ὡς αιτιαν και αρχην και τελος αναφορᾳ τε και ἑνωσει παραμυθουμενος τε και ταυτοποιουμενος
κατα δευτεραν δε θεωριας επιβολην του συμπαντος κοσμου του εξ ὁρατων και αορατων ουσιων ὑφεστωτος ειναι τυπον και εικονα την ἁγιαν του θεου εκκλησιαν εφασκεν ὡς την αυτην αυτῳ και ἑνωσιν και διακρισιν επιδεχομενην ὡσπερ γαρ αὑτη κατα την οικοδομην εἱς οικος ὑπαρχουσα την κατα την θεσιν του σχηματος ποιᾳ ιδιοτητι δεξεται δαφοραν διαιρουμενη εις τε τον μονοις ἱερευσι τε και λειτουργοις αποκληρον τοπον ὁν καλουμεν ἱερατειον και τον πασι τοις πιστοις λαοις προς επιβασιν ανετον ὁν καλουμεν ναον παλιν μια εστι κατα την ὑποστασιν ου συνδιαιρουμενη τοις ἑαυτης μερεσι δια την ἑαυτων προς αλληλα των μερων διαφοραν αλλα και αυτα τῃ προς το ἑν ἑαυτης αναφορᾳ τα μερη της εν τῃ κλησει διαφορας απολυουσα και ταυτον αλληλοις αμφω δεικνυουσα και θατερον θατερῳ κατ επαλλαγην ὑπαρχον ὁπερ ἑκατερον ἑαυτῳ καθεστηκεν ὁν αποφαινουσα ἱερατειον μεν τον ναον κατα την δυναμιν τῃ προς το περας αναφορᾳ της μυσταγωγιας ἱερουργουμενον και εμπαλιν ναον το ἱερατειον κατα την ενεργειαν της ιδιας αυτον εχον μυσταγωγιας αρχην μια δι αμφοιν και ἡ αυτη διαμενει οὑτω και ὁ εκ θεου κατα γενεσιν παρηγμενος συμπας των οντων κοσμος διαιρουμενος εις τε τον νοητον κοσμον τον εκ νοερων και ασωματων ουσιων συμπληρουμενον και τον αισθητον τουτον και σωματικον και εκ πολλων μεγαλοφυως συνυφασμενον ειδων τε και φυσεων αλλη πως ὑπαρχων αχειροποιητος εκκλησια δια ταυτης της χειροποιητου σοφως ὑποφαινεται και ἱερατειον μεν ὡσπερ εχων τον ανω κοσμον και ταις ανω προσνενεμημενον δυναμεσι ναον δε τον κατω και τοις δι αισθησεως ζῃν λαχουσι προσκεχωρημενον παλιν εἱς εστι κοσμος τοις ἑαυτου μη συνδιαιρουμενος μερεσι τουναντιον δε και αυτων των μερων την εξ ιδιοτητος φυσικης διαφοραν τῃ προς το ἑν ἑαυτου και αδιαιρετον αναφορᾳ περιγραφων και ταυτον ἑαυτῳ τε και αλληλοις ασυγχυτως εναλλαξ οντας και θατερῳ θατερον ὁλον ὁλῳ δεικνυς εμβεβηκοτα και αμφω ὁλον αυτον ὡς μερη ἑνα συμπληρουντας και κατ αυτον ὡς ὁλον μερη ἑνοειδως τε και ὁλικως συμπληρουμενους ὁλος γαρ ὁ νοητος κοσμος ὁλῳ τῳ αισθητῳ μυστικως τοις συμβουλικοις ειδεσι τυπουμενος φαινεται τοις ὁρᾳν δυναμενοις και ὁλος ὁλῳ τῳ νοητῳ ὁ αισθητος γνωστικως κατα νουν τοις λογοις ἁπλουμενος ενυπαρχων εστιν εν εκεινῳ γαρ οὑτος τοις λογοις εστι κακεινος εν τουτῳ τοις τυποις και το εργον αυτων ἑν καθως αν ειη τροχος εν τῳ τροχῳ φησιν ὁ θαυμαστος των μεγαλων θεατης ιεζεχιηλ περι των δυο κοσμων οιμαι λεγων και παλιν τα γαρ αορατα αυτου απο κτισεως κοσμου τοις ποιημασι νοουμενα καθοραται φησιν ὁ θειος αποστολος και ει καθοραται δια των φαινομενων τα μη φαινομενα καθως γεγραπται πολλῳ δη και δια των μη φαινομενων τοις θεωριᾳ πνευματικῃ προσανεχουσι τα φαινομενα νοηθησεται των γαρ νοητων ἡ δια των ὁρατων συμβολικη θεωρια των ὁρωμενων εστι δια των αορατων πνευματικη επιστημη και νοησις δει γαρ τα αλληλων οντα δηλωτικα παντως αληθεις και αριδηλους τας αλληλων εχειν εμφασεις και την επ αυταις σχεσιν αλωβητον και αυθις μονου του αισθητου κοσμου καθ ἑαυτον την ἁγιαν του θεου εκκλησιαν ειναι συμβολον εφασκεν ὡς ουρανον μεν το θειον ἱερατειον εχουσαν γην δε την ευπρεπειαν του ναου κεκτημενην ὡσαυτως δε και τον κοσμον ὑπαρχειν εκκλησιαν ἱερατειῳ μεν εοικοτα τον ουρανον εχοντα ναῳ δε την κατα γην διακοσμησιν και παλιν κατ αλλον τροπον θεωριας ανθρωπον ειναι την ἁγιαν του θεου εκκλησιαν ελεγε ψυχην μεν εχουσαν το ἱερατειον και νουν το θειον θυσιαστηριον και σωμα τον ναον ὡς εικονα και ὁμοιωσιν ὑπαρχουσαν του κατ εικονα θεου και ὁμοιωσιν γενομενου ανθρωπου και δια μεν του ναου ὡς δια σωματος την ηθικην φιλοσοφιαν προβαλλομενην δια δε του ἱερατειου ὡς δια ψυχης την φυσικην θεωριαν πνευματικως εξηγουμενην και ὡς δια νοος του θειου θυσιαστηριου την μυστικην θεολογιαν εμβαινουσαν και εμπαλιν εκκλησιαν μυστικην τον ανθρωπον ὡς δια ναου μεν του σωματος το πρακτικον της ψυχης ταις των εντολων ενεργειαις κατα την ηθικην φιλοσοφιαν εναρετως φαιδρυνοντα ὡς δι ἱερατειου δε της ψυχης τους κατ αισθησιν λογους καθαρως εν πνευματι της ὑλης περιτμηθεντας κατα την φυσικην θεωριαν δια λογου τῳ θεῳ προσκομιζοντα και ὡς δια θυσιαστηριου του νοος την εν αδυτοις πλυυμνητον της αφανους και αγνωστου μεγαλοφωνιας σιγην της θεοτητος δι αλλης λαλου τε και πολυφθογγου σιγης προσκαλουμενον και ὡς εφικτον ανθρωπῳ κατα μυστικην θεολογιαν αυτῃ συγγινομενον και τοιουτον γινομενον οἱον εικος ειναι δει τον επιδημιας αξιωθεντα θεου και ταις αυτου παμφαεσιν αιγλαις ενσημανθεντα
και ουχ ὁλου μεν του ανθρωπου του εκ ψυχης και σωματος κατα συνθεσιν φημι συνεστωτος εικονα μονον ειναι δυνασθαι την ἁγιαν εκκλησιαν εδιδασκεν αλλα και της αυτης ψυχης καθ ἑαυτην τῳ λογῳ θεωρουμενης επειδη γαρ εκ νοερας και ζωτικης δυναμεως καθολικως συνιστασθαι την ψυχην εφασκε και της μεν νοερας εξουσιαστικως κατα βουλησιν κινουμενης της δε ζωτικης κατα φυσιν απροαιρετως ὡς εχει μενουσης και παλιν της μεν νοερας ειναι το τε θεωρητικον και το πρακτικον και το μεν θεωρητικον καλεισθαι νουν ελεγε το δε πρακτικον λογον και της μεν νοερας δυναμεως κινητικον ειναι τον νουν της δε ζωτικης προνοητικον ὑπαρχειν τον λογον και τον μεν ειναι τε και καλεισθαι σοφιαν φημι δε τον νουν ὁταν πανταπασιν ατρεπτους ἑαυτου διαφυλαττῃ τας προς τον θεον κινησειςτον δε λογον ὡσαυτως φρονησιν και ειναι και καλεισθαι ὁταν σωφρονως την ὑπ αυτου κατα προνοιαν διοικουμενην ζωτικην δυναμιν ταις ενεργειαις συναψας τῳ νῳ δειξειεν αδιαφορον την αυτην αυτῳ και ὁμοιαν δι αρετης εμφασιν του θειου φερουσαν ἡν και επιμεριζεσθαι τῳ τε νῳ και τῳ λογῳ φυσικως ελεγεν ὡς ειναι μαλλον και συνισταμενην δεικνυσθαι προηγουμενως την ψυχην εκ του νου και του λογου ὡς νοεραν τε και λογικην της ζωτικης επ αμφοιν κατα το ισον δηλονοτι νου τε και λογου φημι θεωρουμενης δυναμεως ουδ ὁποτερον γαρ τουτων ζωης αμοιρον ειναι θεμις εννοειν και ὑπ αμφοιν διειλημμενης δι ἡς ὁ μεν νους ὁν και σοφιαν εφαμεν καλεισθαι τῃ θεωρητικῃ ἑξει κατ αποῤρητον σιγην τε και γνωσιν εξαπλουμενος προς την αληθειαν δι αληστου τε και ακαταληκτου γνωσεως αγεται ὁ δε λογος ὁν εκαλεσαμεν φρονησιν τῃ πρακτικῃ ἑξει σωματικως κατ αρετην εις το αγαθον δια πιστεως καταληγει εξ ὡν αμφοτερων ἡ αληθης των τε θειων και των ανθρωπινων επιστημη συνεστηκε πραγματων ἡ οντως απταιστος γνωσις και πασης της κατα χριστιανους θειοτατης φιλοσοφιας περας και σαφεστερον περι τουτων ειπειν της ψυχης το μεν ελεγε ειναι θεωρητικον καθως ειρηται το δε πρακτικον και το μεν θεωρητικον εκαλει νουν το δε πρακτικον λογον ὡς πρωτας δηλαδη δυναμεις της ψυχης και παλιν τον νουν σοφιαν τον δε λογον φρονησιν ὡς πρωτας ενεργειας διεξοδικως δε παλιν της ψυχης εφασκεν ειναι κατα μεν το νοερον τον νουν την σοφιαν την θεωριαν την γνωσιν την αληστον γνωσιν τουτων δε τελος ειναι την αληθειαν κατα δε το λογικον τον λογον την φρονησιν την πραξιν την αρετην την πιστιν τουτων δε τελος το αγαθον την αληθειαν δε και το αγαθον τον θεον ελεγε δηλουν αλλα την μη αληθειαν ὁταν εκ της ουσιας το θειον σημαινεσθαι δοκῃ ἁπλουν γαρ και μονον και ἑν και ταυτον και αμερες και ατρεπτον και απαθες πραγμα ἡ αληθεια και αλαθητον και παντελως αδιαστατον το δε αγαθον ὁταν εκ της ενεργειας ευεργετικον γαρ το αγαθον και προνοητικον των εξ αυτου παντων και φρουρητικον απο του αγαν ειναι η τεθεισθαι η θεσιν κατα την των ετυμολογουντων δοξαν πασι τοις ουσι του ειναι και διαμενειν και κινεισθαι χαριστικον
τας ουν περι την ψυχην νοουμενας πεντε συζυγιας περι την μιαν την του θεου σημαντικην συζυγιαν ελεγε καταγιγνεσθαι συζυγιαν δε φημιν νυν τον νουν και τον λογον την σοφιαν και την φρονησιν την θεωριαν και την πραξιν την γνωσιν και την αρετην την αληστον γνωσιν και την πιστιν την δε του θειου σημαντικην την αληθειαν και το αγαθον αἱς κατα προοδον ἡ ψυχη κινουμενη τῳ θεῳ των ὁλων ἑνουται μιμουμενη αυτου της ουσιας και της ενεργειας το ατρεπτον και ευεργετικον δια της εν τῳ καλῳ παγιας και αμεταθετου κατα την προαιρεσιν ἑξεως και ἱνα τουτων μικρον τι μιξω θεωρημα προσφορον ταχα αὑτη εστιν ἡ θεια δεκας των χορδων του κατα ψυχην νοητου ψαλτηριου ἡ τον λογον ὑπηχουντα τῳ πνευματι δια της αλλης των εντολων μακαριας δεκαδος εχουσα και τους εντελεις τε και ἁρμονιους τους εμμελεις νοητως αποτελουσα φθογγους δι ὡν ὑμνειται ὁ θεος ἱν εγω μαθω τις ὁ της ᾳδουσης και της ᾳδομενης δεκαδος ὁ λογος και πως δεκαδι δεκας μυσικως ἑνουμενη τε και συναπτομενη ιησουν μεν τον εμον θεον και σωτηρα συμπληρωθεντα δι εμου σωζομενου προς ἑαυτον επαναγει τον αει πληρεστατον και μηδεποτε ἑαυτου εκστηναι δυναμενον εμε δε τον ανθρωπον θαυμαστως ἑαυτῳ αποκαθιστησι μαλλον δε θεῳ παρ οὑ το ειναι λαβων εχω και προς ὁν επειγομαι ποῤρωθεν το ευ ειναι προσλαβειν εφιεμενος ὁπερ ὁ γνωναι δυνηθεις εκ του παθειν τα λεγομενα εισεται παντως γνωρισας ηδη κατα την πειραν εναργως το οικειον αξιωμα πως αποδιδοται τῃ εικονι το κατ εικονα πως τιμαται το αρχετυπον τις του μυστηριου της ἡμων σωτηριας ἡ δυναμις και ὑπερ τινος χριστος απεθανε πως τε παλιν εν αυτῳ μειναι δυναμεθα και αυτος εν ἡμιν καθως ειπε και πως εστιν ευθυς ὁ λογος του κυριου και παντα τα εργα αυτου εν πιστει αλλ επαναγωμεν προς τον εἱρμον του λογου τον λογον τουτοις περι τουτων αρκεσθεντες τον γαρ νουν δια της σοφιας εφασκε κινουμενον εις θεωριαν ιεναι δια δε της θεωριας εις γνωσιν δια δε της γνωσεως εις την αληστον γνωσιν δια δε της αληστου γνωσεως εις την αληθειαν περι ἡν ὁ νους ὁρον της κινησεως δεχεται περιγραφομενης αυτῳ της τε ουσιας και της δυναμεως και της ἑξεως και της ενεργειας νου γαρ ελεγε δυναμιν ειναι την σοφιαν και αυτον ειναι τον νουν δυναμει σοφιαν την δε θεωριαν ἑξιν την δε γνωσιν ενεργειαν την δε αληστον γνωσιν σοφιας τε και θεωριας και γνωσεως ηγουν δυναμεως και ἑξεως και ενεργειας την περι το γνωστον το ὑπερ πασαν την γνωσιν ακαταληκτον και ἑκτικην αεικινησιαν ἡς περας εστιν ὡς αλαθητον γνωστον ἡ αληθεια ὁ και θαυμαζειν αξιον πως το αληστον ληγει περιγραφομενον η δηλονοτι ὡς θεῳ τῃ αληθειᾳ περατουμενον θεος γαρ ἡ αληθεια περι ὁν ακαταληκτως τε και αληστως κινουμενος ὁ νους ληγειν ουκ εχει ποτε της κινησεως μη εὑρισκων περας ενθα μη εστι διαστημα το γαρ θαυμαστον μεγεθος της θειας απειριας αποσον τι εστι και αμερες και παντελως αδιαστατον και την οἱανουν προς το γνωσθηναι ὁ τι ποτε εστι κατ ουσιαν φθανουσαν αυτον ουκ εχον καταληψιν το δε μη εχον διαστημα η καταληψιν καθ ὁτιουν ουκ εστι τινι περατον τον δε λογον ὡσαυτως δια της φρονησεως κινουμενον εις την πραξιν ιεναι δια δε της πραξεως εις αρετην δια δε της αρετης εις την πιστιν την οντως βεβαιαν και απτωτον των θειων πληροφοριαν ἡν πρωτην εχων δυναμει κατα την φρονησιν ὁ λογος ὑστερον ενεργειᾳ κατα την αρετην επιδεικνυται δια την επ εργων φανερωσιν ἡ γαρ χωρις εργων πιστις νεκρον τι καθως γεγραπται παν δε νεκρον και ανενεργητον ουκ αν ποτε τις ευ φρονων τοις καλοις ειναι θαρσησειεν ειπειν εναριθμον δια δε της πιστεως εις το αγαθον περι ὁ δεχεται τελος παυομενος των οικειων ενεργειων ὁ λογος περιγραφομενης αυτου της τε δυναμεως και της ἑξεως και της ενεργειας λογου γαρ εφασκεν ειναι δυναμιν την φρονησιν και αυτον ειναι δυναμει τον λογον φρονησιν ἑξιν δε την πραξιν ενεργειαν δε την αρετην την δε πιστιν φρονησεως τε και πραξεως και αρετης ηγουν δυναμεως ἑξεως τε και ενεργειας ενδιαθετον πηξιν και αναλλοιωτον ἡς περας εσχατον εστι το αγαθον περι ὁ καταληγων της κινησεως ὁ λογος παυεται θεος γαρ εστι το αγαθον ᾡ πεφυκε πασα και παντος λογου παρατουσθαι δυναμις πως δε και τινα τροπον τουτων ἑκαστον κατορθουται και εις ενεργειαν αγεται και τινα τουτων ἑκαστῳ ηναντιωται η προσῳκειωται και επι ποσον διαιρειν τε και λεγειν ου της παρουσης εστιν ὑποθεσεως πλην του ὁσον γιγνωσκειν ὁτι πασα ψυχη ἡνικα δια της χαριτος του ἁγιου πνευματος και της οικειας φιλοπονιας και σπουδης αλληλοις ταυτα συναψαι τε και ἱστουργησαι δυνηθῃ τον λογον φημι τῳ νῳ και τῃ σοφιᾳ την φρονησιν και τῃ θεωριᾳ την πραξιν και τῃ γνωσει την αρετην και τῃ αληστῳ γνωσει την πιστιν ουδενος ελαττουμενου προς το ἑτερον η πλεοναζοντος πασης αυτοις περικοπεισης ὑπερβολης και ελλειψεως και ἱνα συνελων ειπω μοναδα την ἑαυτης δεκαδα ποιησαι τηνικαυτα και αυτη τῳ θεῳ αληθινῳ τε και αγαθῳ και ἑνι και μονῳ ἑνωθησεται καλη τε και μεγαλοπρεπης και αυτῳ [κατα το εφικτον] εμφερης γενομενῃ τῃ συμπληρωσει των τεσσαρων γενικων αρετων των δηλωτικων μεν της κατα ψυχην θειας δεκαδος περιεκτικων μεν της αλλης των εντολων μακαριας δεκαδος δεκας γαρ δυναμει εστιν ἡ τετρας απο της μοναδος ειρμῳ κατα προοδον συντιθεμενη και παλιν μονας ἡ αυτη κατα συνοδον το αγαθον μοναδικως περιεχουσα και το ἁπλουν και αμερες της θειας ενεργειας εφ ἑαυτης ατμητως μεμερισμενον δεικνυουσα αἱς το μεν οικειον ευτονως απερεγχειρητον ἡ ψυχη διετηρησεν το δε αλλοτριον ανδρικως ὡς πονηρον απεῤραπισεν ὡς νουν ευλογον εχουσα και σοφιαν εμφρονα και θεωριαν εμπρακτον και γνωσιν εναρετον και την επ αυταις αληστον γνωσιν πιστοτατην ὁμου και αμεταπτωτον και ὡς τοις αιτιοις τα αιτιατα και ταις δυναμεσι τας ενεργειας σωφρονως συνημμενας θεῳ προσκομισασα και αντιλαβουσα τουτων την ποιητικην της ἁπλοτητος θεωσιν ενεργεια γαρ εστι και φανερωσις του μεν νου ὁ λογος ὡς αιτιας αιτιατον και της σοφιας ἡ φρονησις και της θεωριας ἡ πραξις και της γνωσεως ἡ αρετη και της αληστου γνωσεως ἡ πιστις εξ ὡν ἡ ενδιαθετος προς τε την αληθειαν και το αγαθον φημι δε τον θεον σχεσις δημιουργειται ἡν εφασκεν ειναι θειαν επιστημην και γνωσιν απταιστον και αγαπην και ειρηνην εν αἱς και δι ὡν ἡ θεωσις την μεν [επιστημην] ὡς συμπληρωσιν πασης της εφικτης ανθρωποις περι θεου και των θειων γνωσεως και των αρετων περιοχην απταιστον την δε [γνωμην] ὡς επιβασαν γνησιως τῃ αληθειᾳ και πειραν του θειου διαρκη παρεχομενην την δε [αγαπην] ὡς ὁλης του θεου κατα διαθεσιν ὁλην μετεχουσαν της τερπνοτητος την δε [ειρηνην] ὡς τα αυτα τῳ θεῳ πασχουσαν και πασχειν τους κατ αυτην αξιωθεντας γενεσθαι παρασκευαζουσαν ει γαρ το θειον παντελως ακινητον ὡς το διοχλουν καθ ὁτιουν ουκ εχον (τι γαρ και το φθανον εστι την εκεινου περιωπην) ἡ δε ειρηνη σταθεροτητς εστιν ακλονητος τε και ακινητος προς δε και ανενοχλητος ευφροσυνη ἆρα τα θεια ου πασχει και πασα ψυχη ἡ την θειαν καταξιωθεισα κομισασθαι ειρηνην ὡς μη μονον κακιας και αγνωσιας ψευδους τε και πονηριας των τῃ αρετῃ και γνωσει τῃ τε αληθειᾳ και τῳ αγαθῳ αντικειμενων κακιων αἱ ταις παρα φυσιν της ψυχης κινησεσι παρυφιστανται αλλ ηδη και αρετης αυτης γνωσεως αληθειας τε αυ και αγαθοτητος των ἡμιν διεγνωσμενων τους ὁρους ει θεμις ειπειν ὑπερβασα και τῃ ὑπεραληθεστατῃ και ὑπεραγαθῳ κοιτῃ του θεου κατα την αψευδεστατην αυτου επαγγελιαν αῤρητως τε και αγνωστως ἑαυτην κατευνασασα ὡς μηδεν των διοχλειν αυτῃ πεφυκοτων λοιπον εχουσα φθανον αυτης την εν θεῳ κρυφιοτητα καθ ἡν μακαριαν και παναγιαν κοιτην το φρικτον εκεινο της ὑπερ νουν και λογον ἑνοτητος μυστηριον επιτελειται δι οὑ μια σαρξ και εν πνευμα ὁ τε θεος προς την εκκλησιαν την ψυχην και ἡ ψυχη προς τον θεον γενησεται ω πως σε χριστε θαυμασω της αγαθοτητος ου γαρ ανυμνησαι φαναι τολμησω ὁ μητε προς το θαυμαζειν αξιως αρκουσαν εχων την δυναμιν εσονται γαρ οἱ δυο εις σαρκα μιαν το δε μυστηριον τουτο μεγα εστιν εγω δε λεγω εις χριστον και εις την εκκλησιαν φησιν ὁ θειος αποστολος και παλιν ὁ κολλωμενος τῳ κυριῳ ἑν πνευμα εστι οὑτω γουν ἑνοειδη γενομενην ψυχην και προς ἑαυτην και τον θεον συναχθεισαν ουκ εσται ὁ εις πολλα κατ επινοιαν αυτην ετι διαιρων λογος τῳ πρωτῳ και μονῳ και ἑνι λογῳ τε και θεῳ κατεστεμμενην την κεφαλην εν ᾡ κατα μιαν απερινοητον ἁπλοτητα παντες οἱ των οντων λογοι ἑνοειδως και εισι και ὑφεστηκασιν ὡς δημιουργῳ των οντων και ποιητῃ ᾡ ενατενιζουσα ουκ εκτος αυτης οντι αλλ εν ὁλῃ ὁλῳ κατα ἁπλην προσβολην εισεται και αυτη τους των οντων λογους και τας αιτιας δι οὑς τυχον πριν νυμφευθηναι τῳ λογῳ και θεῳ ταις διαιρετικαις ὑπηγετο μεθοδοις σωστικως τε δι αυτων και εναρμονιως προς αυτον φερομενη τον παντος λογου και πασης αιτιας περιεκτικον τε και ποιητην επειδη ταυτα τοινυν της ψυχης εισιν ὡς εφαμεν κατα νουν μεν εχουσης δυναμει την σοφιαν εκ δε της σοφιας την θεωριαν εκ δε ταυτης την γνωσιν εκ δε της γνωσεως την αληστον γνωσιν δι ἡς προς την αληθειαν ὡς περας και τελος ουσαν των κατα νουν αγαθων αγεται κατα δε τον λογον εχουσης την φρονησιν εκ δε ταυτης την πραξιν εκ δε της πραξεως την αρετην εκ δε ταυτης την πιστιν καθ ἡν εις το αγαθον ὡς τελος μακαριον των λογικων ενεργιων καταληγει δι ὡν ἡ των θειων επιστημη κατα συνοδον της προς αλληλα τουτων ἑνωσεως συλλεγεται προς ταυτα παντα σαφως ἁρμοζεται κατα την θεωριαν εικαζομενη τῃ ψυχῃ ἡ ἁγια του θεου εκκλησια τα μεν κατα νουν παντα και εκ του νου κατα προοδον ειναι δειχθεντα δια του ἱερατειου σημαινουσα τα δε κατα τον λογον και εκ του λογου κατα διαστολην ειναι δηλωθεντα δια του ναου σαφηνιζουσα και παντα συναγουσα προς το τελουμενον επι του θειου θυσιαστηριου μυστηριον ὁπερ δια των κατα την εκκλησιαν επιτελουμενων ὁ δυνηθεις εμφρονως και σοφως μυηθηναι εκκλησιαν οντως θεου και θειαν την ἑαυτου ψυχην κατεστησατο δι ἡν ισως και ἡς ἡ χειροποιητος εκκλησια σοφως δια της εν αυτῃ των θειων ποικιλιας κατα συμβολον ουσα παραδειγμα προς ὁδηγιαν του κρειττονος ἡμιν παρεδοθη
ὡσπερ δε τῃ κατα αναγωγην θεωριᾳ την εκκλησιαν ελεγεν ανθρωπον ειναι πνευματικον μυστικην δε εκκλησιαν τον ανθρωπον οὑτω δη και την ἁγιαν πασαν κατα συναιρεσιν γραφην ανθρωπον εφασκεν ειναι την μεν παλαιαν διαθηκην εχουσαν σωμα ψυχην δε και πνευμα και νουν την καινην και παλιν ὁλης της ἁγιας γραφης παλαιας τε φημι και νεας το καθ ἱστοριαν γραμμα σωμα τον δε νουν των γεγραμμενων και τον σκοπον προς ὁν ὁ νους αποτετακται ψυχην ὁπερ ακουσας εγω μαλιστα της εικασιας ηγασθην το ακριβες και τον κατ αξιαν ἑκαστῳ διανεμοντα χαρισματα δεοντως ανυμνησα κατα δυναμιν ὡς γαρ θνητος ὁ καθ ἡμας ανθρωπος κατα το φαινομενον κατα δε το μη φαινομενον αθανατος οὑτω και ἡ ἁγια γραφη το μεν φαινομενον γραμμα παρερχομενον εχουσα το δε κρυπτομενον τῳ γραμματι πνευμα μηδεποτε του ειναι παυομενον αληθη τον λογον της θεωριας συνιστησι και ὡσπερ οὑτος ὁ καθ ἡμας ανθρωπος φιλοσοφιᾳ κρατων της εμπαθους ορεξεως τε και ὁρμης μαραινει την σαρκα οὑτω και ἡ ἁγια γραφη νοουμενη πνευματικως το γραμμα ἑαυτης περιτεμνει φησι γαρ ὁ θειος αποστολος ὁσον ὁ εξω ἡμων ανθρωπος διαφθειρεται τοσουτον ὁ εσω ανακαινουται ἡμερᾳ και ἡμερᾳ τουτο νοεισθω και λεγεσθω και επι της ἁγιας γραφης ανθρωπου τροπικως νοουμενης ὁσον γαρ αυτης το γραμμα ὑποχωρει τοσουτον το πνευμα πλεονεκτει και ὁσον αἱ σκιαι της προσκαιρου λατρειας παρατρεχουσι τοσουτον ἡ αληθεια της πιστεως ἡ παμφαης τε και ὁλολαμπης και ασκιος επεισερχεται καθ ἡν και δι ἡν προηγουμενως και εστι και γεγραπται και γραφη λεγεται τῳ νῳ δια χαριτος πνευματικης εγχαραττομενη ὡσπερ και ὁ καθ ἡμας ανθρωπος δια την ψυχην την λογικην τε και νοεραν προηγουμενως ανθρωπος μαλιστα και εστι και λεγεται καθ ἡν και δι ἡν εικων τε και ὁμοιωσις εστι θεου του ποιησαντος αυτον και των λοιπων ζωων φυσικως αποδιωρισται μηδεμιαν προς αυτα σχετικης δυναμεως την οἱανουν εμφασιν εχων
κατα ταυτην δε παλιν ευμιμητως την εικονα και τον κοσμον ὁλον τον εξ ὁρατων και αορατων συνισταμενον ανθρωπον ὑπεβαλλεν ειναι και κοσμον αυθις τον εκ ψυχης και σωματος ανθρωπον ψυχης γαρ λογον επεχειν ελεγε τα νοητα ὡσπερ και ἡ ψυχη των νοητων και σωματος τυπον επεχειν τα αισθητα ὡσπερ και των αισθητων το σωμα και ψυχην μεν ειναι των αισθητων τα νοητα σωμα δε των νοητων τα αισθητα και ὡς ψυχην ἑνουσαν σωματι τῳ αισθητῳ κοσμῳ τον νοητον ειναι και τῳ νοητῳ τον αισθητον ὡς σωμα τῃ ψυχῃ συγκροτουμενον και ἑνα εξ αμφοιν ειναι κοσμον ὡσπερ και εκ ψυχης και σωματος ανθρωπον ἑνα μηδ ἑτερου τουτων των αλληλοις καθ ἑνωσιν συμπεφυκοτων θατερον αρνουμενου και αποπεμποντος δια τον του συνδησαντος νομον καθ ὁν της ἑνοποιου δυναμεως ο λογος ενεσπαρται μη συγχωρων την καθ ὑποστασιν επι τῃ ἑνωσει ταυτοτητα τουτων αγνοηθηναι δια την φυσικην ἑτεροτητα μηδ ειναι δυνατωτεραν προς διαστασιν τε και μερισμον την ἑκαστον τουτων ἑαυτῳ περιγραφουσαν ιδιοτητα της μυστικως καθ ἑνωσιν αυτοις εντεθεισης φιλικης συγγενειας αποφανθηναι καθ ἡν ὁ καθ ὁλου και εἱς τροπος της εν ὁλοις αφανους και αγνωστου παρουσιας της των οντων συνεκτικης αιτιας ποικιλως πασιν ενυπαρχων και καθ ἑαυτα και εν αλληλοις τα ὁλα συνιστησιν αφυρτα και αδιαιρετα και αλληλων μαλλον η ἑαυτων κατα την ἑνοποιον σχεσιν οντα παριστησι μεχρις οὑ λυσαι παραστῃ τῳ συνδησαντι μειζοντος ἑνεκα και μυστικωτερας οικονομιας κατα τον καιρον της ελπιζομενης καθολικης συντελειας καθ ἡν και ὁ κοσμος ὡς ανθρωπος των φαινομενων τεθνηξεται και παλιν αναστησεται νεος εκ γεγηρακοτος κατα την παραυτικα προσδοκωμενην αναστασιν ἡνικα και ὁ καθ ἡμας ανθρωπος ὡς μερος τῳ ὁλῳ και μικρος τῳ μεγαλῳ συναναστησεται κοσμῳ την προς το μηκετι δυνασθαι φθειρεσθαι κομισαμενος δυναμιν ὁταν εμφερη τῃ τε ψυχῃ το σωμα και τοις νοητοις τα αισθητα κατ ευπρεπειαν και δοξαν γενησεται μιας ὁλοις κατ εναργη τε και ενεργον παρουσιαν αναλογως ἑκαστῳ θειας επιφαινομενης δυναμεως και δι ἑαυτης τον της ἑνωσεως αλυτον εις τους απειρους αιωνας συντηρουσης δεσμον ει τις ουν βουλεται και βιον και λογον θεοφιλη και θεαρεστον εχειν των τριων τουτων ανθρωπων του κοσμου τε φημι και της ἁγιας γραφης και του καθ ἡμας τα κρειττω περι πολλου ποιειτω και τιμιωτερα ψυχης μεν ὁση δυναμις επιμελεισθω της αθανατου και θειας και θεοποιηθησομενης εξ αρετων και σαρκος καταφρονειτω της ὑποκειμενης φθορᾳ και θανατῳ και το της ψυχης αμελουμενον ρυπωσαι δυναμενης αξιωμα φθαρτον γαρ σωμα φησι βαρυνει ψυχην και βριθει το γεωδες σκηνος νουν πολυφροντιδα και παλιν ἡ σαρξ επιθυμει κατα του πνευματος το δε πνευμα κατα της σαρκος και αυθις ὁ σπειρων εις την σαρκα ἑαυτου εκ της σαρκος θερισει φθοραν προς δε τας ασωματους και νοερας δυναμεις κατα νουν δια νοησεως κινησατω την αμιλλαν αφεις τα παροντα και βλεπομενα τα γαρ βλεπομενα προσκαιρα φησι τα δε μη βλεπομενα αιωνια εἱς δια το πληθος της κατ ειρηνην ἑξεως ὁ θεος εναναπαυεται και προς το πνευμα το ἁγιον δι εμφρονος μελετης της ἁγιας γραφης ὑπερβας το γραμμα σωφρονως αναφερεσθω εν ᾡ το πληρωμα ὑπαρχειν των αγαθων και οἱ θησαυροι της γνωσεως και της σοφιας αποκρυφοι ὡν ει τις εντος αξιος γενεσθαι φανησεται τον θεον αυτον εὑρησει ταις πλαξι της καρδιας εγγεγραμμενον δια της εν πνευματι χαριτος ανακεκαλυμμενῳ προσωπῳ την του θεου δοξαν ενοπτριζομενος τῃ περιαιρεσει του κατα γραμμα καλυμματος
ἡκει δε λοιπον ὁ λογος ἡμιν μετα την συντομον εκθεσιν των ειρημενων περι της ἁγιας εκκλησιας θεωριων παρα του μακαριου γεροντος συντομωτεραν και την περι της ἁγιας της εκκλησιας συναξεως διηγησιν ὡς οἱον τε ποιησομενος την μεν ουν πρωτην εις την ἁγιαν εκκλησιαν του αρχιερεως κατα την ἱεραν συναξιν εισοδον της πρωτης του υἱου του θεου και σωτηρος ἡμων χριστου δια σαρκος εις τον κοσμον τουτον παρουσιας τυπον και εικονα φερειν εδιδασκε δι ἡς την δουλωθεισαν τῃ φθορᾳ και παθουσαν ὑφ ἑαυτης τῳ θανατῳ δα της ἁμαρτιας και βασιλευομενην τυραννικως ὑπο του διαβολου των ανθρωπων φυσιν ελευθερωσας τε και λυτρωσαμενος πασαν την ὑπερ αυτης οφειλην ὡς ὑπευθυνος αποδους ὁ ανευθυνος και αναμαρτητος παλιν προς την εξ αρχης επανηγαγε της βασιλειας χαριν ἑαυτον λυτρον ὑπερ ἡμων δους και ανταλλαγμα και των ἡμετερων φθοροποιων παθηματων το ζωοποιον αυτου παθος αντιδους παιωνιον ακος και παντος του κοσμου σωτηριον μεθ ἡν παρουσιαν ἡ εις ουρανους αυτου και τον ὑπερουρανιον θρονον αναβασις τε και αποκαταστασις συμβολικως τυπουται δια της εν τῳ ἱερατειῳ του αρχειρεως εισοδου και της εις τον θρονον τον ἱερατικον αναβασεως την δε του λαου συν τῳ ἱεραρχῃ γενομενην εις την εκκλησιαν εισοδον την εξ αγνοιας και πλανης εις επιγνωσιν θεου επιστροφην των απιστων και την απο κακιας και αγνωσια εις αρετην και γνωσιν μεταθεσιν των πιστων σημαινειν ὁ μακαριος ελεγε γερων ου γαρ μονον την επι τον αληθινον θεος επιστροφην των απιστων ἡ εις την εκκλησιαν εισοδος παραδηλοι αλλα και ἑκαστου ἡμιν των πιστευοντων μεν αθετουντων δε τας εντολας του κυριου δι αγωγης ακολαστου και ασχημονος βιου την δια μετανοιας διορθωσιν πας γαρ ανθρωπος ειτε φονευς ειτε μοιχος ειτε κλεπτης ειτε ὑπερηφανος ειτε αλαζων η ὑβριστης η πλεονεκτης η φιλαργυρος η καταλαλος η μνησιακακος η προς θυμον και οργην ευαγωγος η λοιδορος η συκοφαντης η ψιθυρος η φθονῳ ευχειρωτος η μεθυσος και ἁπλως ἱνα μη παντα τα της κακιας ειδη απαριθμουμενος μηκυνω τον λογον ὁστις ὑφ οἱασδηποτε κακιας ενεχομενος επον του ἑκουσιως κατ επιτηδευσιν ενεχεσθαι και ενεργειν κατα προθεσιν παυσοιτο και μεταβαλοι τον βιον επι το κρειττον της κακιας την αρετην ανθαιρουμενος ὁ τοιουτος κυριως τε και αληθως χριστῳ τῳ θεῳ και αρχιερει νοεισθω τε και λεγεσθω συνεισιεναι εις την αρετην εκκλησιαν τροπικως νοουμενην τας δε θειας των πανιερων βιβλων αναγνωσεις τας θειας και μακαριας του παναγιου θεου βουλησεις τε και βουλας ὑπεμφαινειν ελεγεν ὁ διδασκαλος δι ὡν τας ὑποθηκας των πρακτεων αναλογως ἑκαστος ἡμων κατα την ὑπουσαν αυτῳ δυναμιν λαμβανομεν και τους των θειων και μακαριων αγωνων νομους μανθανομεν καθ οὑς νομιμως αθλουντες των αξιονικων της χριστου βασιλειας αξιουμεθα στεφανων την δε πνευματικην των θειων ᾳσματων τερπνοτητα την εμφαντικην δηλουν εφασκε των θειων ἡδονην αγαθων την τας ψυχας προς μεν τον ακηρατον του θεου και μακαριον ανακινουσαν ερωτα προς δε το μισος της ἁμαρτιας πλεον εγειρουσαν δια δε των γινομενων ενδοθεν εκ του ἱερατειου κελευσει του αρχιερεως εφ ἑκαστῳ αναγνωσματι της ειρηνης ὑποφωνησεων τας δια των ἁγιων αγγελων διακομιζομενας θειας αποδοχας δηλουσθαι ὁ σοφος διωριζετο δι ὡν ὁ θεος ὁριζει των νομιμως ὑπερ της αληθειας προς τας αντικειμενας δυναμεις αθλουντων τους αγωνας τας αορατους συμπλοκας διαλυων και ειρηνην διδους εν τῃ καταργησει του σωματος της ἁμαρτιας και των ὑπερ αρετης πονων της απαθειας την χαριν τοις ἁγιοις αντιδιδους ἱνα του πολεμειν αφεμενοι προς γεωργιαν πνευματικην ειτουν αρετων εργασιαν τας της ψυχης μετασκευασωσι δυναμεις δι ὡν τα στιφη των πονηρων πνευματων διελυσαν στρατηγουντος αυτοις του θεου και λογου και τα πικρα του διαβολου και δυσφυκτα μηχανηματα διασκεδαζοντος
ὁθεν ευθυς μετα ταυτας την θειαν του ἁγιου ευαγγελιου αναγνωσιν ἡ της ἁγιας εκκλησιας ἱερα διαταξις ενομοθετησε γιγνεσθαι ιδικως μεν την ὑπερ του λογου τοις σπουδαιοις κακοπαθειαν εισηγουμενην μεθ ἡν ὁ της γνωστικης θεωριας ὡσπερ αρχιερευς ουρανοθεν επιδημων αυτοις λογος της σαρκος αυτοις ὡσπερ τινα κοσμον αισθητον συστελλει το φρονημα τους ετι προς γην κατανευοντας λογισμους απωθουμενος και προς την των νοητων εποψιαν εντευθεν δια των των θυρων κλεισεως και της εισοδου των ἁγιων μυστηριων αυτους αγαγων λογων τε και πραγματων μυσαντας ηδη τας αισθησεις και εξω σαρκος και κοσμου γεγενημενους τα αποῤρητα διδασκει συναχθεντας ηδη δια του ασπασμου προς ἑαυτους τε και αυτον και μονην αντεισαγοντας αυτῳ της περι αυτους πολλης ευεργεσιας ευγνωμονως την ὑπερ της ἑαυτων σωτηριας ευχαριστηριον ὁμολογιαν ἡν το θειον της πιστεως αινιττεται συμβολον ειτα τοις αγγελοις εναριθμιους αυτους καταστησας δια του τρισαγιου και την αυτην εκεινοις επιστημην της ἁγιαστικης θεολογιας αυτοις χαρισαμενος τῳ θεῳ και πατρι προσαγει υἱοθετηθεντας τῳ πνευματι δια της προσευχης δι ἡς πατερα καλειν τον θεον ηξιωθησαν καντευθεν παλιν ὡσπερ επιστημονως ηδη τους εν τοις ουσι παντας λογους περασαντας προς την αγνωστον αγνωστως δια του εἱς ἁγιος και των ἑξης αγει μοναδα τῃ χαριτι ἑνωθεντας και κατα μεθεξιν προς αυτην ὁμοιωθεντας τῃ κατα δυναμιν αδιαιρετῳ ταυτοτητι γενικως δε την του κοσμου τουτου συντελειαν ὑποσημαινουσαν μετα γαρ την θειαν του ἁγιου ευαγγελιου αναγνωσιν ὁ τε αρχιερευς κατεισι του θρονου και ἡ των κατηχουμενων και ἡ των λοιπων των αναξιων της θειας των δειχθησομενων μυστηριων θεωριας απολυσις τε και εκβολη δια των λειτουργων γιγνεται σημαινουσα και προτυπουσα δι ἑαυτης την αληθειαν ἡς εικων ὑπαρχει και τυπος και οἱον εν τουτοις βοωσα ὁτι μετα το κηρυχθηναι το ευαγγελιον καθως γεγραπται της βασιλειας εν ὁλῃ τῃ οικουμενῃ εις μαρτυριον πασι τοις εθνεσι τοτε ηξει το τελος παραγινομενου κατα την δευτεραν αυτου παρουσιαν εξ ουρανων δηλαδη μετα δοξης πολλης του μεγαλου θεου και σωτηρος ἡμων ιησου χριστου αυτος γαρ ὁ κυριος εν φωνῃ αρχαγγελου και εν σαλπιγγι θεου καταβησεται απ ουρανου φησιν ὁ θειος αποστολος και ποιουντος εκδικησιν εν τοις ὑπεναντιοις και αφοριζοντος δια των ἁγιων αγγελων τους πιστους απο των απιστων και απο των δικαιων τους αδικους και των ἁγιων τους εναγεις και ἁπλως ἱνα συνελων ειπω των πνευματι θεου στοιχησαντων τους οπισω σαρκος πορευθεντας και επ αιωσι απειροις τε και ατελευτητοις ὡς ἡ των θειων λογιων αληθεια φησι κατ αξιαν των βεβιωμενων ἑκαστῳ δικαιαν αποδιδοντος την αμοιβην ἡ δε μετα την ἱεραν αναγνωσιν του ἁγιου ευαγγελιου και την εκβολην των κατηχουμενων γινομενη κλεισις των θυρων της ἁγιας του θεου εκκλησιας την τε των ὑλικων δηλοι παροδον και την γενησομενην μετα το φοβερον εκεινον αφορισμον και την φοβερωτεραν ψηφον εις τον νοητον κοσμον ητοι την νυμφωνα του χριστου των αξιων εισοδον και την εν ταις αισθησεσι της κατα την απατην ενεργειας τελειαν αποβολην
ἡ δε των ἁγιων και σεπτων μυστηριων εισοδος αρχη και προοιμιον εστιν (ὡς ὁ μεγας εκεινος εφασκε γερων) της γενησομενης εν ουρανοις καινης διδασκαλιας περι της οικονομιας του θεου της εις ἡμας και αποκαλυψις του εν αδυτοις της θειας κρυφιοτητος οντος μυστηριου της ἡμων σωτηριας ου γαρ μη πιω φησι προς τους ἑαυτου μαθητας ὁ θεος και λογος απ αρτι εκ του γεννηματος της αμπελου ἑως της ἡμερας εκεινης ὁταν αυτο πινω μεθ ὑμων καινον εν τῃ βασιλειᾳ του πατρος εμου ὁ δε πασι προσφωνουμενος πνευματικος ασπασμος την εσομενην παντων προς αλληλοις εν τῳ καιρῳ της των μελλοντων αῤρητων αγαθων αποκαλυψεως κατα πιστιν τε και αγαπην ὁμονοιαν τε και ὁμογνωμοσυνην και ταυτοτητα λογικην δι ἡν την προς τον λογον και θεον οικειωσιν οἱ αξιοι δεχονται προτυποι και προδιαγραφει λογου γαρ συμβολον το στομα καθ ὁν μαλιστα πασιν ἁπαντες οἱ λογου μετειληφοτες ὡς λογικοι και τῳ πρωτῳ και μονῳ λογῳ και παντος αιτιῳ λογου συμφυονται ἡ δε του θειου συμβολου της πιστεως γινομενη παρα παντων ὁμολογια την εφ οἱς εσωθημεν παραδοξοις λογοις τε και τροποις της πανσοφου περι ἡμας του θεου προνοιας γενησομενην μυστικην ευχαριστιαν κατα τον αιωνα τον μελλοντα προσημαινει δι ἡς ευγνωμονας επι τῃ θειᾳ ευεργεσιᾳ ἑαυτους συνιστωσιν οἱ αξιοι πλην ταυτης των περι αυτους απειρων θειων αγαθων αντεισαγαγειν αλλο τι καθ ὁτιουν ουκ εχοντες ἡ δε γινομενη τρισση του ἁγιασμου της θειας ὑμνολογιας εκβοησις παρα παντος του πιστου λαου την προς τας ασωματους και νοερας δυναμεις κατα το μελλον φανησομενην ἑνωσιν τε και ισοτιμιαν παραδηλοι καθ ἡν συμφωνως ταις ανω δυναμεσι δια ταυτοτητα της ατρεπτου περι θεον αεικινησιας τρισιν ἁγιασμοις ὑμνειν τε και ἁγιαζειν την τρισυποστατον μιαν θεοτητα διδαχθησεται των ανθρωπων ἡ φυσις ἡ δε παναγια τε και σεπτη του μεγαλου και μακαριου θεου και πατρος επικλησις της δοθησομενης ενυποστατου τε και ενυπαρκτου κατα δωρεαν και χαριν του ἁγιου πνευματος υἱοθεσιας εστι συμβολον καθ ἡν πασης ὑπερνικωμενης τε και καλυπτομενης ανθρωπινης ιδιοτητος τῃ επιφοιτησει της χαριτος υἱοι θεου χρηματισουσι τε και εσονται παντες οἱ ἁγιοι ὁσοι δι αρετων απ εντευθεν ηδη τῳ θειῳ της αγαθοτητος καλλει ἑαυτους λαμπρως τε και επιδοξως εφαιδρυναν ἡ δε κατα το τελος της μυστικης ἱερουργιας παρα παντος του λαου γινομενη του εἱς ἁγιος και των ἑξης ὁμολογια την ὑπερ λογον και νουν προς το ἑν της θειας ἁπλοτητος κρυφιον γενησομενην των μυστικως τε και σοφως κατα θεον τετελεσμενων συναγωγην τε και ἑνωσιν δηλοι εν τῳ αφθαρτῳ των νοητων αιωνι καθ ὁν της αφανους και ὑπεραῤρητου δοξης το φως ενοπτευοντες της μακαριας μετα των ανω δυναμεων και αυτοι δεκτικοι γινονται καθαροτητος μεθ ἡν ὡς τελος παντων ἡ του μυστηριου μεταδοσις γινεται μεταποιουσα προς ἑαυτην και ὁμοιους τῳ κατ αιτιαν αγαθῳ κατα χαριν και μεθεξιν αποφαινουσα τους αξιως μεταλαμβανοντας εν μηδενι αυτου λειπομενους κατα το εφικτον ανθρωποις και ενδεχομενον ὡστε και αυτους δυνασθαι ειναι τε και καλεισθαι θεσει κατα την χαριν θεους δια τον αυτους ὁλως πληρωσαντα ὁλον θεον και μηδεν αυτων της αυτου παρουσιας κενον καταλειψαντα
δευρο δη ουν δια των αυτων ὁδῳ και ταξει βαινοντες παλιν τα αυτα και περι ψυχης γνωστικης θεωρησωμεν και συναναβηναι μικρον κατα δυναμιν τῳ λογῳ μετ ευλαβειας προς ὑψηλοτεραν θεωριαν σκοπησαι τε και κατανοησαι πως οἱ θειοι της ἁγιας εκκλησιας θεσμοι την ψυχην επι την ἑαυτης τελειοτητα δι αληθους και ενεργους γνωσεως αγουσι ποθουντα τον νουν και βουλομενον θεου χειραγωγουντος (ει δοκει) μη κωλυσωμεν αθρει τοιγαρουν ὁστις της μακαριας του χριστου σοφιας γνησιος καθεστηκας εραστης νοος οφθαλμοις κατα την πρωτης εισοδον της ἁγιας συναξεως απο της εξωθεν των ὑλικων πλανης και ταραχης κατα το γεγραμμενον γυναικες ερχομεναι απο θεας δευτε της εν ειδει και σχηματι φημι κατα την προσοψιν των αισθητων περιπλανησεως ου γαρ θεωριαν ειπειν αληθες κατα τους ασοφους των παρ ἑλλησι λεγομενων σοφων (μηδε γαρ σοφοι κληθειεν ποτε προς ἡμων οἱ τον θεον γνωναι δια των αυτου ποιηματων μη δυνηθεντες η μη βουληθεντες) των αισθητων λεγω την επιφανειαν καθ ἡν ὁ διηνεκης των αισθητων προς αλληλα συνεστηκε πολεμος πασι την δι αλληλων φθοραν ενεργων παντων φθειροντων αλληλα και εν αλληλοις φθειρομενων και τουτο μονον παγιον εχοντα το αστατειν και φθειρεσθαι μηδεποτε συμβαινειν αλληλοις κατα διαμονην αμαχον δυνασθαι και αστασιαστον ερχομενην τε την ψυχην και προτροπαδην φευγουσαν και ὡσπερ εις εκκλησιαν και ασυλον ειρηνης ανακτορον την εν πνευματι φυσικην θεωριαν την αμαχον και πασης ελευθεραν ταραχης μετα λογου τε και ὑπο του λογου του μεγαλου και αληθους ἡμων θεου και αρχιερεως εισερχομενην και ὡς δια συμβολων των γινομενων θειων αναγνωσματων τους των οντων διδασκομενην λογους και το θαυμαστον και μεγα της εν νομῳ και προφηταις δηλουμενης θειας προνοιας μυστηριον καθ ἑκαστον τε δεξαμενην ὑπερ της εν τουτοις καλης μαθητειας θεοθεν δια των ἁγιων δυναμεων νοερως κατα διανοιαν αυτῃ διαλεγομενων τας ειρηνοδωρους σημειωσεις μετα της ρωστικης και συντηρητικης θελξεως της θειας και διαπυρου κατα θεον εφεσεως δια της μυστικως ὑπᾳδομενης αυτῃ νοητως των θειων ᾳσματων ἡδονης παλιν εκ τουτων μεταβαινουσαν και συναγομενην επι την μιαν και μονην και ἑνιαιως τουτους συλλαμβανουσαν τους λογους κορυφην λεγω δε το ἁγιον ευαγγελιον εν ᾡ παντες της τε προνοιας και των οντων οἱ λογοι κατα μιαν περιοχης δυναμιν ἑνοειδως προϋφεστηκασι μεθ ὁ κατ αισθησιν θειαν αυτον ὁρᾳν ενεστι παλιν θεμιτον τοις φιλοθεοις αταρβητοις νοος ομμασι παραγινομενον ουρανοθεν αυτῃ τον λογον και θεον ὡς ἡ του αρχιερεως απο του θρονου του ἱερατικου σημαινει καταβασις και τελειον αυτης διακρινοντα κατηχουμενων δικην ετι την αισθησιν και το κατ αυτην μεριστον φαντασιουμενους λογισμους καντευθεν παλιν εξω γενομενην των αισθητων ὡς ἡ των θυρων της ἁγιας του θεου εκκλησιας νοειν ὑποτιθεται κλεισις επι την δηλουμενην δια της εισοδου των αῤρητων μυστηριων αϋλον και ἁπλην και αναλλοιωτον και θεοδειδη και παντος ελευθεραν ειδους και σχηματος επιστημην των νοητων αγοντα καθ ἡν συναγαγουσαν προς μεν ἑαυτης τας οικειας δυναμεις προς δε τον λογον ἑαυτην καταντα δια του νοερου ασπασμου ἑνωσασαν τους περι ἑαυτην αῤρητους της σωτηριας και λογους και τροπους δια του συμβολου της πιστεως ευχαριστως ὁμολογειν εκδιδασκοντα επι τουτοις δε παλιν ὡς ηδη λοιπον κατα δυναμιν ἁπλην και αδιαιρετον δια μαθητειας γνωσει περιλαβουσαν τους τε των αισθητων και των νοητων λογους επι την γνωσιν της εκφανους αυτην αγοντα θεολογιας μετα την παντων διαβασιν και την ισην τοις αγγελοις κατα το εφικτον αυτῃ παρεχομενον νοησιν και τοσουτον διδασκοντα σωφρονως αυτην ὁσον ειδεναι θεον ἑνα μιαν ουσιαν ὑποστασεις τρεις μοναδα ουσιας τρισυποστατον και τριαδα ὑποστασεων ὁμοουσιον μοναδα εν τριαδι και τριαδα εν μοναδι ουκ αλλην και αλλην ουδ αλλην παρ αλλην ουδε δι αλλης αλλην ουδ αλλην εν αλλῃ ουδε εξ αλλης αλλην αλλα την αυτην εν ἑαυτῃ και καθ ἑαυτην εφ ἑαυτην ἑαυτῃ ταυτην και μοναδα και τριαδα ασυγχυτον τε και ασυγχυτως την ἑνωσιν εχουσαν και την διακρισιν αδιαιρετον τε και αμεριστον μοναδα μεν κατα τον της ουσιας ητοι τον του ειναι λογον αλλ ου κατα συνθεσιν η συναιρεσιν η την οἱανουν συγχυσιν τριαδα δε κατα τον του πως ὑπαρχειν και ὑφεσταναι λογον αλλ ου κατα διαιρεσιν η αλλοτριωσιν η τον οἱονουν μερισμον ου γαρ μεμερισται ταις ὑποστασεσιν ἡ μονας ουδε σχετικως ενεστι και επιθεωρειται αυταις ουδε συντεθεινται εις μοναδα αἱ ὑποστασεις η συναιρεσει αυτην εκπληρουσιν αλλα την αυτην ἑαυτῃ ταυτον αλλως μεντοι και αλλως μονας γαρ εστι ασυγχυτος τῃ ουσιᾳ και τῳ κατ αυτην ἁπλῳ λογῳ ἡ ἁγια τριας των ὑποστασεων και τριας εστι ταις ὑποστασεσι και τῳ τροπῳ της ὑπαρξεως ἡ ἁγια μονας την αυτην ὁλην τουτο κακεινο διαφορως κατ αλλον και αλλον ὡς ειρηται λογον νοουμενην μιαν και μονην αδιαιρετον τε και ασυγχυτον και ἁπλην και αμειωτον και απαραλλακτον θεοτητα μοναδα κατα την ουσιαν ὁλην ὑπαρχουσαν και ὁλην τριαδα την αυτην ταις ὑποστασεσι και μιαν ἑνος τρισσοφαους ακτινα φωτος μονοειδως επιλαμπουσαν εφ ᾡ και την ψυχην ὁμοτιμως τοις ἁγιοις αγγελοις τους εκφανεις και εφικτους τῃ κτισει περι θεοτητος δεξαμενην λογους και συμφωνως αυτοις ασιγητως ανυμνειν μαθουσαν τριαδικως την μιαν θεοτητα επι την κατα χαριν δι ὁμοιοτητος εμφερους υἱοθεσιαν αχθηναι δι ἡς μετ ευχας τον θεον πατερα μυστικον τε χαριτι και μονον εχουσα προς το ἑν της αυτου κρυφιοτητος κατ εκστασιν παντων συναχθησεται και τοσουτον πεισεται μαλλον η γνωσεται τα θεια ὁσον μη ἑαυτης ειναι βουλεσθαι μηδε εξ ἑαυτης ὑφ ἑαυτης η αλλου τινος γνωσθηναι δυνασθαι η μονου του ὁλην αγαθοπρεπως αυτην ανειληφοτος ὁλου θεου και ὁλον αυτῃ θεοπρεπως ὁλῃ (ὁλον αυτῃ θεοπρεπως ὁλως) και απαθως ἑαυτον ενιεντος και ὁλην θεοποιησαντος ὡς ειναι καθως φησιν ὁ παναγιος αρεοπαγιτης διονυσιος εικονα και φανερωσιν του αφανου φωτος ἑσοπτρον ακραιφνες διειδεστατον αλωβητον αχραντον ακηλιδωτον εισδεχομενον ὁλην ει θεμις ειπειν την ὡραιοτητα του αγαθοτυπου θεοειδως και αμειωτως επιλαμπον εν αδυτοις σιγης
τοιγαρουν ῳετο δειν ὁ μακαριος γερων και παρακαλειν ουκ επαυετο παντα χριστιανον τῃ ἁγιᾳ του θεου εκκλησιᾳ σχολαζειν και μη απολιμπανεσθαι ποτε της εν αυτῃ τελουμενης ἁγιας συναξεως δια τε τους παραμενοντας αυτῃ ἁγιους αγγελους και απογραφομενους ἑκαστοτε τους εισιοντας και εμφανιζοντας τῳ θεῳ και τας ὑπερ αυτων δεησεις ποιουμενους και δια την αορατως αει μεν παρουσαν του ἁγιου πνευματος χαριν ιδιοτροπως δε μαλιστα κατα τον καιρον της ἁγιας συναξεως και ἑκαστον των εὑρισκομενων μεταποιουσαν τε και μετασκευαζουσαν και αληθες μεταπλαττουσαν επι το θειοτερον αναλογως ἑαυτῳ και προς το δηλουμενον δια των τελουμενων μυστηριων αγουσαν καν αυτον μη αισθανηται ειπερ των ετι κατα χριστον νηπιων εστι και εις το βαθος των γινομενων ὁρᾳν αδυνατει και την δηλουμενην δι ἑκαστου των τελουμενων θειων συμβολων της σωτηριας εν αυτῳ χαριν ενεργουσαν καθ εἱρμον και ταξιν απο των προσεχων μεχρι του παντων τελους ὁδευουσαν κατα μεν πρωτην εισοδον απιστιας αποβολην πιστεως αυξησιν κακιας μειωσιν αρετης επιδοσιν αγνοιας αφανισμον γνωσεως προσθηκην δια δε της ακροασεως των θειων λογιων τας των ειρημενων τουτων πιστεως φημι και αρετης και γνωσεως παγιας και αμεταθετους ἑξεις τε και διαθεσεις δια δε των επι τουτοις θειων ᾳσματων την προς τας αρετας της ψυχης ἑκουσιον συγκαταθεσιν και την επ αυταις εγγινομενην αυτῃ νοεραν ἡδονην και τερπνοτητα δια δε της ἱερας αναγνωσεως του ἁγιου ευαγγελιου την του χοϊκου φρονηματος ὡσπερ αισυητου κοσμου συντελειαν δια δε της μετα ταυτα των θυρων κλεισεως την κατα διαθεσιν απο τουτου του φθαρτου κοσμου προς τον νοητον κοσμον μεταβασιν της ψυχης και μεταθεσιν δι ἡς τας αισθησεις θυρων δικην μυσασα των καθ ἁμαρτιαν ειδωλων καθαρας απεργαζεται δια δε της εισοδου των ἁγιων μυστηριων την τελειωτεραν και μυστικωτεραν και καινην περι την εις ἡμας οικονομιαν του θεου διδασκαλιαν και γνωσιν δια δε του θειου ασπασμου την παντων προς παντας και προς ἑαυτον ἑκαστου προτερον και τον θεον ὁμονοιας και ὁμογνωμοσυνης και αγαπης ταυτοτητα δια δε της του συμβολου τη ς πιστεως ὁμολογιας την επι τοις παραδοξοις τροποις της σωτηριας ἡμων προσφορον ευχαριστιαν δια δε του τρισαγιου την προς τους ἁγιους αγγελους ἑνωσιν τε και ισοτιμιαν και την απαυστον της ἁγιαστικης δοξολογιας του θεου συμφωνον ευτονιαν δια δε της προσευχης δι ἡς πατερα καλειν τον θεον αξιουμεθα την εν χαριτι του ἁγιου πνευματος αληθεστατην υἱοθεσιαν δια δε του εἱς ἁγιος και των ἑξης την προς αυτον τον θεον ἑνοποιον χαριν και οικειοτητα δια δε της ἁγιας μεταληψεως των αχραντων και ζωοποιων μυστηριων την προς αυτον κατα μεθεξιν ενδεχομενην δι ὁμοιοτητος κοινωνιαν τε και ταυτοτητα δι ἡς γενεσθαι θεος εξ ανθρωπου καταξιουται ὁ ανθρωπος ὡν γαρ ενταυθα κατα την παρουσαν ζωην δια της εν πιστει χαριτος πιστευομεν μετειληφεναι δωρεων του ἁγιου πνευματος τουτων εν τῳ μελλοντι αιωνι κατα αληθειαν ενυποστατως αυτῳ τῳ πραγματι κατα την απτωτον ελπιδα της πιστεως ἡμων και την του επαγγειλομενου βεβαιαν και απαραβατον ὑποσχεσιν φυλαξαντες κατα δυναμιν τας εντολας πιστευομεν καταληψεσθαι μεταβαινοντες απο της εν πιστει χαριτος εις την κατ ειδος χαριν μεταποιουντος ἡμας προς ἑαυτον δηλαδη του θεου και σωτηρος ἡμων ιησου χριστου τῃ περιαιρεσει των εν ἡμιν της φθορας γνωρισματων και τα παραδειχθεντα δια των ενταυθα αισθητων συμβολων ἡμιν αρχετυπα χαριζομενου μυστηρια δια δε το ευμνημονευτον ει δοκει τη των ειρημενων δυναμιν κατ επιτομην επιδραμοντες οὑτω κεφαλαιωσωμεν
εστι μεν ουν ἡ ἁγια εκκλησια τυπος ὡς ειρηται και εικων του μεν θεου διοτι ἡν εργαζεται κατα την απειρον αυτου δυναμιν και σοφιαν περι τας διαφορους των οντων ουσιας ασυγχυτον ἑνωσιν ὡς δημιουργος κατ ακρον ἑαυτῳ συνεχων και κατα μιαν της πιστεως και χαριν και κλησιν τους πιστους αλληλοις ἑνοειδως συναπτουσα τους δε πρακτικους και εναρετους κατα μιαν γνωμης ταυτοτητα τους δε θεωρητικους και γνωστικους προς τουτοις και καθ ὁμονοιαν αῤραγη και αδιαιρετον του δε κοσμου του τε νοητου και του αισθητου τυπος εστιν ὡς του νοητου κοσμου το ἱερατειον συμβολον εχουσα του αισθητου δε τον ναον της δε τελουμενης εν αυτῃ ἁγιας συναξεως ἡ μεν πρωτη εισοδος γενικως μεν δηλοι την πρωτην του θεου ἡμων παρουσιαν ιδικως δε την δι αυτου και συν αυτῳ των εξ απιστιας εις πιστιν και απο κακιας εις αρετην και απο αγνωσιας εις γνωσιν εισαγομενων επιστροφην τα δε γινομενα μετ αυτην αναγνωσματα γενικως μεν τα θεια θεληματα τε και βουληματα καθ ἁ χρη τους παντας παιδευεσθαι τε και πολιτευεσθαι μηνυει ιδικως δε την κατα την πιστιν διδασκαλιαν και προκοπην των πιστευσαντων και των πρακτικων την κατ αρετην παγιαν διαθεσιν καθ ἡν τῳ θειῳ νομῳ στοιχουντες των εντολων ανδρικως τε και ακλονητως ιστανται προς τας μεθοδειας του διαβολου και τας αντικειμενας ενεργειας διαδιδρασκουσι και των γνωστικων την κατα θεωριαν ἑξιν καθ ἡν τους των αισθητων και της επ αυτοις προνοιας πνευματικους κατα δυναμιν συλλεγομενοι λογους απλανως προς την αληθειαν φερονται τα δε θεια των ᾳσματων μελισματα την εγγινομενη ταις ἁπαντων ψυχαις θειαν ἡδονην και τερπνοτητα καθ ἡν μυστικως ρωννυμεναι των μεν παρελθοντων της αρετης επιλανθανονται πονων προς δε την των λειπομενων θειων και ακηρατων αγαθων νεαζουσι ευτονον εφεσιν το δε ευαγγελιον γενικως μεν συμβολον εστι της συντελειας του αιωνος τουτου ιδικως δε των μεν πιστευσαντων δηλοι τον παντελη της αρχαιας πλανης αφανισμον των δε πρακτικων την νεκρωσιν και συντελειαν του κατα σαρκα νομου τε και φρονηματος των δε γνωστικων την προς τον συνεκτικωτατον λογον των πολλων και διαφορων λογων συναγωγην τε και αναφοραν συντελεσθεισης αυτοις και περατωθεισης της διεξοδικωτερας και ποικιλωτερας φυσικης θεωριας ἡ δε του αρχιερεως απο του θρονου καταβασις και ἡ των κατηχουμενων εκβολη γενικως μεν σημαινει την απ ουρανου δευτεραν του μεγαλου θεου και σωτηρος ἡμων ιησου χριστου παρουσιαν και τον απο των ἁγιων αφορισμον των ἁμαρτωλων και την δικαιαν προς την ἑκαστου αξιαν αμοιβην ιδικως δε την τελειαν εν πιστει των πιστευσαντων πληροφοριαν ἡν ποιει παραγινομενος αορατως ὁ θεος λογος δι ἡς πας ετι καθ ὁτιουν σκαζων κατα την πιστιν λογισμος κατηχουμενου τροπον αυτων απελαυνεται των δε πρακτικων την τελειαν απαθειαν δι ἡς πας εμπαθης και αφωτιστος λογισμος της ψυχης απογινεται των δε γνωστικων την συνεκτικην επιστημην των επεγνωσμενων δι ᾗς πασαι των ὑλικων αἱ εικονες της ψυχης εκδιωκονται ἡ δε κλεισις των θυρων και ἡ των ἁγιων μυστηριων εισοδος και ο θειος ασπασμος και ἡ του συμβολου της πιστεως εκφωνησις γενικως μεν δηλοι την των αισθητων παροδον και την των νοητων φανερωσιν και την καινην του περι ἡμας θειου μυστηριου διδαχην και την προς παντας παντων ἑαυτους τε και τον θεον γενησομενην ὁμονοιας και ὁμογνωμοσυνης και αγαπης ταυτοτητα και την εφ οἱς εσωθημεν τροποις ευχαριστιαν ιδικως δε των μεν πιστων την απο της ἁπλης πιστεως εις την εν δογμασι διδαχην και μυησιν και ὁμοφωνιαν και ευσεβειαν προκοπην το γαρ πρωτον ἡ των θυρων δηλοι κλεισις το δευτερον δε ἡ των ἁγιων εισοδος το δε τριτον ὁ ασπασμος και το τεταρτον ἡ εκφωνησις του συμβολου των δε πρακτικων την απο πραξεως εις θεωριαν μυσαντων τας αισθησεις και εξω σαρκος και κοσμου γενομενων δια της αποβολης των κατ αυτας ενεργειων μεταθεσιν και την απο του τροπου των εντολων εις τον λογον αυτων αναβασιν και την αυτων των εντολων κατα τους οικειους λογους συγγενη προς τας δυναμεις της ψυχης οικειοτητα τε και ἑνωσιν και την προς θεολογικην ευχαριστιαν επιτηδειον ἑξιν των δε γνωστικων την απο φυσικης θεωριας εις την των νοητων ἁπλην κατανοησιν καθ ἡν ουδαμως δι αισθησεως η τινος των φαινομενων ετι τον θειον και αῤρητον μεταδιωκουσι λογον και την προς την ψυχην των αυτης δυναμεων ἑνωσιν και την κατα νουν ἑνοειδως συλλαμβανουσαν τον της προνοιας λογον ἁπλοτητα ἡ δε του τρισαγιου απαυστος των ἁγιων αγγελων ἁγιαστικη δοξολογια γενικως μεν σημαινει την ἁμα τε και εν ταυτῳ γενησομενην κατα τον αιωνα τον μελλοντα των ουρανιων και επιγειων δυναμεων ισην και πολιτειαν και αγωγην και συμφωνιαν της θειας δοξολογιας αθανατισθεντος τοις ανθρωποις του σωματος δια της αναστασεως και μηκετι βαρουντος την ψυχην τῃ φθορᾳ και βαρουμενου αλλα δια της εις αφθαρσιαν αλλαγης προς ὑποδοχην παρουσιας θεου λαβοντος και δυναμιν και επιτηδειοτητα ιδικως δε των μεν πιστων την προς αγγελους κατα την πιστιν θεολογικην αμιλλαν των δε πρακτικων την ισαγγελον ὡς εφικτον ανθρωποις κατα τον βιον λαμπροτητα και την ευτονιαν της θεολογικης ὑμνολογιας των δε γνωστικων τας ισαγγελους κατα το δυνατον ανθρωποις περι θεοτητος νοησεις τε και ὑμνησεις και αεικινησιας ἡ δε μακαρια του μεγαλου θεου και πατρος επικλησις και ἡ του εἱς ἁγιος και των ἑξης εκφωνησις και ἡ των ἁγιων και ζωοποιων μυστηριων μεταληψις την επι πασι και επι παντων των αξιων εσομενην δια την αγαθοτητα του θεου ἡμων υἱοθεσιαν ἑνωσιν τε και οικειοτητα και ὁμοιοτητα θειαν και θεωσιν δηλοι δι ἡς παντα εν πασιν εσται τοις σωζομενοις αυτος ὁ θεος ὁμοιως ὡς καλλος αρχετυπον κατ αιτιαν εμπρεπων τοις αυτῳ δι αρετης και γνωσεως κατα χαριν ὁμοιως συμπρεπουσι πιστους δε και εναρετους και γνωστικους εκαλει τους εισαγομενους και τους προκοπτοντας και τους τελειους ηγουν δουλους και μισθιους και υἱους τας τρεις ταξεις των σωζομενων δουλοι γαρ εισι πιστοι οἱ φοβῳ των ηπειλημενων εκπληρουντες του δεσποτου τας εντολας και τοις πιστευθεισιν ευνοϊκως επεργαζομενοι μισθιοι δε οἱ ποθῳ των επηγγελμενων αγαθων βασταζοντες μεθ ὑπομονης το βαρος της ἡμερας και τον καυσωνα τουτεστι την εμφυτον και συνεζευγμενην τῃ παρουσῃ ζωῃ εκ της προπατορικης καταδικης θλιψιν και τους επ αυτῃ ὑπερ της αρετης πειρασμους και ζωης ζωην σοφως κατ αυθαιρετον γνωμην ανταλλασσοντες της παρουσης την μελλουσαν υἱοι δε οἱ μητε φοβῳ των ηπειλημενων μητε ποθῳ των επηγγελμενων αλλα τροπῳ και ἑξει της προς το καλον κατα γνωμην της ψυχη ροπης τε και διαθεσεως μηδεποτε του θεου χωριζομενοι κατ εκεινον τον υἱον προς ὁν ειρηται τεκνον συ παντοτε μετ εμου ει και τα εμα παντα σα εστι τουτο κατα την εν χαριτι θεσιν ενδεχομενως ὑπαρχοντες ὁπερ ὁ θεος κατα την φυσιν και αιτιαν και εστι και πιστευεται
μη τοινυν απολειφθωμεν της ἁγιας του θεου εκκλησιας τοσαυτα κατα την των τελουμενων θειων συμβολων ἁγιαν διαταξιν της σωτηριας ἡμων καλως μαλιστα πολιτευομενον αναλογως ἑαυτῳ κατα χριστον δημιουργουσα το δοθεν δια του ἁγιου βαπτισματος εν πνευματι ἁγιῳ χαρισμα της υἱοθεσιας εις φανερωσιν αγει κατα χριστον πολιτευομενον αλλα πασῃ δυναμει τε και σπουδῃ παραστησωμεν ἑαυτους αξιους των θειων χαρισματων δι εργων αγαθων ευαρεστουντας τῳ θεῳ μη αναστρεφομενοι κατα τα εθνη τα μη ειδοτα θεον εν παθει επιθυμιας αλλα καθως φησιν ὁ ἁγιος αποστολος νεκρωσαντες τα μελη τα επι της γης πορνειαν ακαθαρσιαν παθος επιθυμιαν κακην και την πλεονεξιαν ἡτις εστιν ειδωλολατρεια δι ἁ ερχεται ἡ οργη επι τους υἱους της απειθειας οργην τε πασαν και θυμον και αισχρολογιαν και ψευδος και συντομως ειπειν παντα τον παλαιον ανθρωπον τον φθειρομενον κατα τας επιθυμιας της απατης αποθεμενοι συν ταις πραξεσιν αυτου και ταις επιθυμιαις αξιως του θεου περιπατησωμεν του καλεσαντος ἡμας εις την αυτου βασιλειαν και δοξαν ενδυσαμενοι σπλαγχνα οικτιρμου χρηστοτητα ταπεινοφροσυνην πραΰτητα μακροθυμιαν ανεχομενοι αλληλων εν αγαπῃ και χαριζομενοι ἑαυτοις εαν τις προς τινα εχῃ μομφην καθως και ὁ κυριος εχαρισατο ἡμιν επι πασι τε τον συνδεσμον τελειοτητος την αγαπην και την ειρηνην εις ἡν και εκληθημεν εν ἑνι σωματι και ἱνα συνελων ειπω τον νεον ανθρωπον το ανακαινουμενον εις επιγνωσιν κατ εικονα του κτισαντος αυτον οὑτω γαρ αν βοιουντες δυνηθειημεν προς το τελος ελθειν των θειων επαγγελιων μετ ελπιδος αγαθης πληρωθηναι τε την επιγνωσιν του θεληματος αυτου και πασῃ σοφιᾳ και συνεσει πνευματικῃ καρποφορουντες και αυξανομενοι τῃ επιγνωσει κυριου εν πασῃ δυναμει δυναμουμενοι κατα το κρατος της δοξης αυτου εις πασαν οικοδομην και μακροθυμιαν μετα χαρας ευχαριστουντες τῳ πατρι τῳ ἱκανωσαντι ἡμας εις την μεριδα του κληρου των ἁγιων εν τῳ φωτι σαφης δε της χαριτος ταυτης εστιν αποδειξις ἡ προς το συγγενες δι ευνοιας ἑκουσιος συνδιαθεσις ἡς εργον εστιν ὡς θεον οικειουσθαι κατα δυναμιν τον καθ ὁτιουν της ἡμων επικουριας δεομενον ανθρωπον και μη εᾳν ατημελητον και απρονοητον αλλα σπουδῃ τῃ πρεπουσῃ κατ ενεργειαν ενδεικνυσθαι ζωσαν την εν ἡμιν προς τε τον θεον και τον πλησιον διαθεσιν εργον γαρ αποδειξις διαθεσεως ουδεν γαρ ουτε προς δικαιοσυνην οὑτω ρᾴδιον εστιν ουτε προς θεωσιν (ἱν οὑτως ειπω) και την προς θεον εγγυτητα καθεστηκεν επιτηδειον ὡς ελεος εκ ψυχης εις τους δεομενους μεθ ἡδονης και χαρας προσφερομενος ει γαρ θεον ὁ λογος τον ευ παθειν δεομενον εδειξεν εφ ὁσον γαρ εποιησατε φησιν ἑνι τουτων των ελαχιστων εμοι εποιησατε θεος δε ὁ ειπων πολλῳ μαλλον τον ευ ποιειν δυναμενον και ποιουντα δειξει αληθως κατα χαριν και μεθεξιν οντα θεον ὡς την αυτου της ευεργεσιας ευμιμητως ανειλημμενον ενεργειαν τε και ιδιοτητα και ει θεος ὁ πτωχος δια την του δι ἡμας πτωχευσαντος θεου συγκαταβασιν και εις ἑαυτον ἑκαστου συμπαθως αναδεχομενου παθη και μεχρι της συντελειας του αιωνος κατα την αναλογιαν του εν ἑκαστῳ παθους αει δι αγαθοτητα πασχοντος μυστικως πλεον δηλονοτι κατα τον εικοτα λογον εσται θεος ὁ κατα μιμησιν του θεου δια φιλανθρωπιαν τα των παθοντων παθη δι ἑαυτου θεοπρεπως εξιωμενος και την αυτην τῳ θεῳ κατα αναλογιαν της σωστικης προνοιας κατα διαθεσιν εχων δεικνυμενος δυναμιν τις ουν αρα προς αρετην οὑτω βραδυς εστι και δυσκινητος ὡστε μη εφιεσθαι θεοτητος οὑτως ευωνου τε και ευποριστου και ρᾳδιας ουσης της κτησεως ασφαλης δε τουτων εστι και ασυλος φυλακη και ευμαρης προς σωτηριαν ὁδος ἡς οιμαι χωρις κατ αληθειαν ουδεν εσται των αγαθων αβλαβως τῳ εχοντι συντηρουμενον ἡ αυτοπραγια ειτουν ιδιοπραγια δι ἡς τα καθ ἑαυτους σκοπειν τε και διασκεπτεσθαι μονους μανθανοντες του παρ αλλων διακενης βλαβην εχειν ελευθερουμεθα ει γαρ ἑαυτους μονους ὁρᾳν τε και εταζειν μαθοιμεν ουδεποτε τοις των αλλων ὡς δ αν εχοντα τυχωσιν επιθησομεθα γινωσκοντες ἑνα μονον κριτην σοφον τε και δικαιον τον θεον το σοφως τε και δικαιως παντα τα γινομενα κρινοντα καθ ὁν γεγενηται λογον αλλ ου καθ ὁν πεφανερωται τροπον ὁν ισως αν δυναιντο και ανθρωποι κρινειν αμυδρως εις το φαινομενον βλεποντες περι ὁ ου παντως εστιν ἡ αληθεια ουδε των γινομενων ὁ λογος ὁ δε θεος το αφανες τε κινημα της ψυχης και την αορατον ὁρμην και τον λογον αυτον καθ ὁν ὡρμηται ἡ ψυχη και τον του λογου σκοπον τουτεστι το παντος πραγματος προεπινοουμενον τελος βλεπων κρινει δικαιως ὡς εφην παντα τα παρα των ανθρωπων πραττομενα ὁπερ ει κατορθωσαι σπουδασομεν και ἑαυτοις ἑαυτους περιορισομεν τοις εκτος ουκ επιφυομενοι ουτε ὁρᾳν ουτε ακουειν ουτε λαλειν τον οφθαλμον η το ους η την γλωσσαν τα των αλλων αφησομεν ει μεν οἱον τε εστι παντελως ει δε μηγε συμπαθως μαλλον αλλ ου μη εμπαθως τουτοις ενεργειν και εις κερδος ἡμετερον ὁρᾳν τε και ακουειν και λαλειν επιτρεποντες και τοσουτον μονον ὁσον τῳ ἡνιοχουντι ταυτα θειῳ λογῳ δοκει ουδεν γαρ τουτων των οργανων προς ἁμαρτιαν εστιν ευολισθοτερον μη λογῳ παιδαγωγουμενων και ουδεν παλιν προς σωτηριαν αυτων ἑτοιμοτερον τασσοντος αυτα του λογου και ρυθμιζοντος και εφ ἁ δει και βουλεται αγοντος μη τοινυν αμελησωμεν κατα δυναμιν του πειθεσθαι τῳ θεῳ καλουντι ἡμας εις ζωην αιωνιον και μακαριον τελος δια της εργασιας των αυτου θειων τε και σωτηριων εντολων ἱνα λαβωμεν ελεος και χαριν εὑρωμεν εις ευκαιρον βοηθειαν ἡ γαρ χαρις φησιν ὁ θειος αποστολος μετα παντων των αγαπωντων τον κυριον ἡμων ιησουν χριστον εν αφθαρσιᾳ τουτεστι των μετα της κατ αρετην αφθαρσιας και της κατα τον βιον καθαρας τε και ανυποκριτου σεμνοτητος αγαπωντων τον κυριον εν τῳ ποιειν αυτου τα θεληματα και μη παραφθειροντων τι των θειων αυτου προσταγματων
ταυτα μεν εγω περι τουτων δια τον της ὑπακοης μισθον κατα δυναμιν ὡς εδιδαχθην εξεθεμην των μυστικωτερων τε και ὑψηλοτερων ἁψασθαι μη τολμησας ἁπερ ει ποθει τις γνωναι των φιλομαθων τοις περι τουτων τῳ ἁγιῳ διονυσιῳ τῳ αρεοπαγιτῃ ενθεως πονηθεισιν εντυχοι και εὑρησει κατ αληθειαν μυστηριων αῤρητων αποκαλυψιν δια της θειας αυτου και διανοιας και γλωττης χαρισθεισαν τῳ των ανθρωπων γενει δια τους μελοντας κληρονομειν σωτηριαν και ει μεν πολυ της ὑμων επιθυμιας ουκ αποπεπτωκε τῳ χριστῳ χαρις τῳ χορηγῳ των καλων και ὑμιν τοις λεχθηναι ταυτα βιασαμενοις ει δε μακραν που και πολυ της ελπιδος απολειπεται τι παθω η τι δρασω περι το λεγειν ασθενησας συγγνωστον γαρ ου τιμωρητον ἡ ασθενεια και αποδεκτον μαλλον αλλ ου μεμπτον το εγχωρουν και ενδεχομενον και μαλισθ ὑμιν τοις αγαπᾳν δια τον θεον προθεμενοις και θεῳ δε φιλον το κατα δυναμιν ἁπαν γνησιως εκ ψυχης προσαγομενον καν μικρον συγκρισει μεγαλων ὑπαρχον φανησεται ὁς ουδε την χηραν τα δυο λεπτα προσκομισασαν απεωσατο ἡτις ποτε ην ἡ χηρα αὑτη και τα δυο λεπτα ειτε ψυχη κακιας χηρευουσα και ὡσπερ ανδρα τον παλαιον μεν αποβαλομενη νομον οὑπω δε της προς τον λογον θεον ακρας συναφειας αξια προσαγουσα δε ὁμως αυτῳ αῤραβωνος λογῳ ὡσπερ λεπτα τον τεως συμμετρον λογον και βιον η πιστιν και αγαθην συνειδησιν η την περι των καλων ἑξιν και ενεργειαν η την τουτοις προσφορον θεωριαν και πραξιν η την αναλογον γνωσιν και αρετην η τους μικρον ὑπερ ταυτα φημι δε τους εν τῳ φυσικῳ και τῳ γραπτῳ νομῳ λογους οὑς ἡ ψυχη κεκτημενη κατ εκστασιν τουτων και αφεσιν ὡς ὁλου βιου και ζωης μονῳ συναφθηναι τῳ λογῳ και θεῳ βουλομενη προσαγει και των κατα φυσιν και νομον βιαιων τροπων τε και θεσμων και εθων ὡσπερ ανδρων χηρευειν δεχεται ειτε τι αλλο τουτων πνευματικωτερον και μονοις θεωρητον τοις καθαροις την διανοιαν δια του καθ ἱστοριαν πληρωθεντος γραμματος ὁ λογος αινιττεται παντα γαρ τῳ κατα θεολογιαν εποπτικῳ συγρινομενα λογῳ τα εν ανθρωποις δοκουντα κατ αρετην ειναι μεγαλα μικρα τυγχανει πλην γε ὁτι καν μικρα και εξ ὑλης ευτελους και ου πολυ τιμιας αλλ ουν τοις εκ χρυσου νομισμασι της εν ὑλαις τιμιωτερας ἁ προσφερουσιν οἱ ευπορωτεροι κατα το ισον τον βασιλικον χαρακτηρα φεροντα κατα (και το) πλεον ισως εχοντα της προσαγουσης την εξ ὁλης διαθεσεως προθεσιν ταυτην καγω μιμουμενος την χηραν θεῳ τε και ὑμιν ηγαπημενοι τα μικρα ταυτα και ευτελη και εξ ευτελους και πτωχης διανοιας και γλωσσης προνηνεγμενα νοηματα τε και ρηματα ὡσπερ λεπτα περι ὡν εκελευσατε προσενηνοχα παρακαλων την ευλογημενην ὑμων και ἁγιαν ψυχην πρωτον μεν μηδενος ετι των παρ εμου λεγομενων εγγραφον ζητησαι σημειωσιν δυοιν ἑνεκεν ἑνος μεν ὁτι μηδεπω τον φοβον εκτησαμην του θεου τον ἁγνον και διαμενοντα ουδ αρετης ἑξιν στερεμνιον και δικαιοσυνης αληθους πηξιν σταθεραν και ασαλευτον τα μαρτυρουντα μαλιστα τοις λογοις το βεβαιον ἑτερου δε ὁτι πολλῳ κλυδωνι παθων ετι δικην θαλασσης αγριας περιδονουμενος και πολυ του θειου απαθειας απεχων λιμενος και αδηλον εχων του βιου το περας ου βουλομαι προς τοις εργοις και τον εν γραμμσι λογον εχειν κατηγορον επειτα δε της ευπειθειας χαριν ει δεον εστιν αποδεξαμενοι χριστῳ με δι ευχων παραθεσθε τῳ μεγαλῳ και μονῳ θεῳ και σωτηρι των ἡμετερων ψυχην ᾡ ἡ δοξα και το κρατος συν τῳ πατρι και τῳ ἁγιῳ πνευματι εις τους αιωνας αμην